24 december 2010

2011













Aan een ieder die dit leest, die het afgelopen jaar mijn blog heeft gevolgd of wie hier dan ook maar toevallig verzeild raakt. Dank voor jullie belangstelling.

22 december 2010

Duitse in Zwitserland













(foto Meike Seele)

Meike Seele ontmoette ik vorig jaar tijdens een masterclass van Noorderlicht ism oud-Magnumvoorzitter Steward Franklin. Zij begon aan een opleiding tot fotojournalist in Zwitersland. Een land waar ze het als Duitse niet altijd even makkelijk heeft. De Zwitsers vinden al snel dat ze veeleisend is, te veel noten op haar zang heeft... Dat komt ervan als je uit een managementfunctie een carrièreswitch maakt.

Tijdens haar opleiding houdt Meike een blog bij. Mijn Duits is redelijk, maar soms is het lastig te volgen. Toch is het leuk om bij te houden, vanwege haar foto's en bij tijden hilarische beschrijvingen.

Ze werkt inmiddels ook voor een fotopersbureau en maakte daarvoor een serie over een meisje met sporttalent, dat aan volleybal doet. Na afloop concludeerde Meike dat haar serie net zo goed het thema 'vriendschap' had kunnen hebben, aangezien haar hoofdpersoon Hannah en vriendin Sarah veel samen in beeld zijn.

Een foto in de serie valt vooral op: naast een groepje stil staande meisjes hangen drie ballen in de lucht. Meike bekent dat ze dit zelf pas thuis achter de computer opmerkte, maar merkt gekscherend op dat ze hievoor beslist de Nobelprijs voor fotografie verdient.

21 december 2010

Daklozenkrant 3


















(foto Tom van Limpt)

Een tijdje terug kreeg ik een mail van fotograaf Tom van Limpt uit Breda. Hij had gelezen over de krant 'Geen rozen zonder doornen' van Marijke van Ruiten en mij, en vroeg om een exemplaar. Hij heeft belangstelling voor de doelgroep en was benieuwd hoe wij het onderwerp hadden belicht.

Nieuwsgierig naar zijn fotografie bekeek ik zijn website. De serie 'Een tweede blik' viel op, vooral omdat er geen direchte samenhang tussen de portretten leek te zijn. We raakten hierover in gesprek. Het was juist zijn bedoeling dat de kijker onbevangen naar deze mensen keek en dus stond zijn commentaar verstopt onder een icoontje, legde hij uit.

De serie bestaat uit personen over wie vooroordelen bestaan, zoals een hiv-geïnfecteerde, een jonge grootmoeder en een tienervader. Toen ik dat wist, bekeek ik de foto's opnieuw om te zien of ik kon achterhalen wie wie was. 'Je gaat onwillekeurig toch zoeken naar herkenningspunten, mogelijk ingegeven door vooroordelen', mailde ik.

Hij schreef: 'Zelf vind ik het goed om de kijker in het ongewisse te laten. Omdat het anders zo'n 'raad je plaatje' wordt en ik eigenlijk niet toe wil geven aan die zucht naar duidelijkheid. Ik denk dat het project langer in je hoofd blijft werken en meer impact heeft als je het niet vertelt. Dat zal sommige mensen frustreren of ergeren maar dat zegt meer over de kijker, vind ik zelf.'

'Het is niet mijn bedoeling om met mijn vingertje te wijzen, maar de toeschouwer een spiegel voorhouden vind ik wel interessant', besloot hij. Al heeft hij die bedoeling niet, het kan toch dat effect hebben. De toeschouwer voelt zich door de benadering misschien ongemakkelijk. Maar dat vind ik dan weer interessant.

20 december 2010

Eng


















Twee jongens stormden zaterdag tijdens de kerstmarkt mijn cel in de Blokhuispoort binnen. Ze waren geschminkt als vampiers en zagen er heel stoer uit. Hun moeders vonden het goed dat ik ze fotografeerde en op verzoek probeerden ze een 'eng' gezicht te trekken. De ene slaagde daar heel goed in. De ander vond het moeilijk en bleef lachen. Maar dat leverde ook een leuk resultaat op. 'Het is alsof je net iets lekkers hebt gegeten', zei ik. Waarop hij antwoordde: 'Ja, ik heb een hapje uit mama's nek genomen.'

14 december 2010

Engelsen in Frankrijk













(foto Rip Hopkins)

Een van de eerste exposanten die ons opviel tijdens Paris Photo 2010 was Rip Hopkins. Ik vond hem deze week terug in de catalogus. Zelf een Brit die tegenwoordig woont en werkt in Frankrijk, fotografeerde hij Engelsen die in de Dordogne leven. Zo onderzocht hij zijn eigen wortels en probeerde ook die van anderen bloot te leggen. Dit resulteerde in het boek 'Another country', waar deze foto uit afkomstig is.

De foto's hebben allemaal een wat sprookjesachtige sfeer. De geportretteerden poseren op een bijzondere - soms provocerende - manier en met al hun huisdieren. Vooral honden. Doordat de hele scène wordt uitgelicht en het geheel geënsceneerd aandoet, kijk je een tweede keer om te ontdekken wat werkelijk is en wat gespeeld.

Het is het eerste boek dat volledig gewijd is aan Britten in Frankrijk, aldus het bijbehorende persbericht. 'The photographs reveal aspects of British identity which is embedded within a culture of imagination and relates intimately to all the arts.' Daar heb je het al. De beelden overstijgen in elk geval de documentaire fotografie.

'Another country' bevat 128 pagina's, met in totaal 69 kleurenfoto's. De hard cover print met bijdragen van Pauline de La Boulaye en Antony Mair is uitgegeven door Filigranes Éditions en is via internet te bestellen voor €35.

11 december 2010

Two dogs













(foto Graeme Williams)

Deze foto is uit de serie 'Two dogs' van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Graeme Williams. Hij sierde als een soort logo de flyers van Photo Off, de alternatieve fotobeurs die tegelijk met Paris Photo werd gehouden. Ik vond de flyer deze week terug en wilde er toch nog even aandacht aan besteden. De zwartwit serie telt 24 foto's, waarop steeds twee honden dolle pret met elkaar hebben. Dit beeld springt er nog het meest uit: beide dieren zijn net los van elkaar, los van de grond en je ziet hun complete schaduwen in het zand.

Williams trof de honden op het strand van Pringle Bay, een uur rijden van Kaapstad. Elke morgen renden ze over de duinen naar de zee, waar ze zich de rest van de dag samen vermaakten. De serie levert Williams de meeste 'fine prints' verkoop op, vertelt hij op zijn site. En dat - bekent hij - terwijl de foto's hem 'zonder twijfel de minste tijd en zeker de minste moeite kostten' van zijn hele oeuvre.

10 december 2010

Huis-aan-huis


















Het Verzetsmuseum heeft mijn serie 'Hoogste tijd om thuis te komen' gekocht. Dat kwam al een paar maanden geleden rond, maar het bericht is deze week ook officieel naar buiten gebracht. Dat gebeurde woensdag, op de verjaardag van De Overval (8 dec), en vanaf die dag tot en met 2 januari zijn de vijf foto's in het museum te bekijken. Als het Fries Museum eenmaal is verhuisd naar het Zaailand zal de serie (tijdelijk) onderdeel uitmaken van de expositie van het Verzetsmuseum.

Huis-aan-huis besteedde uitgebreid aandacht aan de aankoop onder de kop 'De Overval, door een piepklein gaatje'. Verwijzend naar de pinhole-techniek die ik heb gebruikt. Ik kreeg al meteen reacties en felicitaties van mensen die het artikel hadden gelezen. Ach, het voelt ook wel als een mijlpaaltje: een aankoop door een museum. Best trots op.

8 december 2010

Shismaref verdrinkt


















(foto Dana Lixenberg)

Shismaref in het verre noordwesten van Alaska ligt op een eiland dat door de stijgende zeespiegel overspoeld dreigt te raken. Er zijn al huizen door het water opgeslokt en de Inupiaq gemeenschap moet kiezen waar ze haar toevlucht zoekt. Ze zijn te beschouwen als de eerste klimaatvluchtelingen.

Shismaref is drooggelegd, de zeshonderd bewoners vrezen te prooi te vallen aan alcohol en andere verslavingen bij verhuizing naar het vasteland. Ze willen graag hun cultuur bewaren en dat zou het beste kunnen als ze een nieuwe gemeenschap mogen opbouwen, maar dat is de duurste optie.

Regisseur Jan Louter las in 2005 in een Franse krant over het verdwijnen van het eiland. Hij besloot dat dit drama niet onopgemerkt mocht blijven en maakte de documentaire 'The last days of Shismaref'. Hij bood fotograaf Dana Lixenberg de kans een aantal keren mee te gaan en de gemeenschap te fotograferen. Op de website komen foto's, documentaire, informatie en het laatste nieuws samen.

Dana was afgelopen maand in Parijs bij Photo Off, de boekenbeurs. Ze signeerde haar boek, dat ik nu lees. Hoewel ze voornamelijk portretten maakte, valt uit haar foto's meer op te maken over het isolement van deze groep Eskimo's, hun cultuur en het landschap. Een bijzonder project, dat tot voorbeeld strekt.

7 december 2010

Niet lachen













(foto Dolph Kessler)

Fotografie was in de tijd van Roelof Lammers (1853-1910) handwerk van de lange adem. Een geportretteerde moest soms minuten stil zitten, om de foto te laten slagen. Glimlachen was er daarom niet bij. Pas door de ontdekking van de ‘photographie instantanée' (1881) met zilverbromideplaten waren kortere sluitertijden mogelijk. Ook de flitslamp bood soelaas.

Lammers was een van de eerste fotografen in Friesland. Al in 1871 – als zeventienjarige – had hij een eigen fotoatelier in Drachten. Publiek kan in Museum Smallingerland zijn werk vergelijken met dat van een nieuwe generatie Friese fotografen.

Tryntsje Nauta sluit met haar portretten van kinderen (uit 2006) nog het meest aan bij de traditionele foto's van Lammers. Omdat zij geen flitser gebruikt, moesten de jongeren soms relatief lang stil zitten. Daarom ook hier serieuze gezichten.

Nauta wil in haar kinderportretten laten zien dat kinderen 'jong moeten en oud willen zijn', zoals ze dat verwoordt. In hun pose doen ze soms volwassener aan dan ze zijn, maar je ziet dat ze op het punt staan naar buiten te rennen om verder te spelen.

In haar portretten legt Marije Kuiper meer de nadruk op dat wat haar onderwerp beweegt; hobby of werk. Na een tijd buiten Friesland te hebben gewoond, keerde ze vorig jaar terug in haar geboortedorp Vinkega. Ze zocht naar een afstudeerproject voor de Academie voor Popcultuur waar ze helemaal achter kon staan.

Toen haar bleek dat anderen hun dromen ‘gewoon' in het eigen dorp waarmaakten, besloot ze hen te fotograferen. Gaandeweg boden meer en meer dorpsbewoners een kijkje in hun leven. Zo slaagde Kuiper erin een bijzonder portret van Vinkega te maken en daarmee ook haar eigen weg te vinden in de fotografie.

Dolph Kessler (niet meer zo jong, maar pas een paar jaar actief als fotograaf) laat enkele van zijn foto's uit de serie Art Fairs zien, gemaakt op internationale kunstbeurzen. De toeschouwer wordt even op het verkeerde been gezet door een paar foto's van de Frieze Art Fair. Niet in Friesland, maar in Londen.

Kessler weet momenten te kiezen waarop de galeriehouders, kunstenaars of beursbezoekers een soort toneelstukje lijken te spelen. De relatie die ze daardoor onbedoeld aangaan met de kunst achter hen is soms komisch, soms bijna tragisch.

Ook niet van tragiek gespeend zijn de foto's van Marijke van Ruiten. Haar presentatie wijkt af van die van de anderen. Op een scherm is een kort filmpje te zien. Door de zoeker van haar analoge camera filmde ze een man die op portret gaat. Hij trilt en weet niet goed waar hij moet kijken, in afwachting van de fotograaf.

In de collage van papieren foto's in verschillende groottes gebruikt ze teksten, waarmee ze de kijker 'medeplichtig' maakt in haar honger naar een verhaal. Behalve dat ze laat zien hoe thuislozen in woonvoorziening De Terp wonen, verwoordt ze ook wat ze daarbij ervoer. Ze maakt anderen deelgenoot van haar vooroordelen, beschrijft de pieslucht rond de een en het stilzwijgen van de ander. Dat maakt indruk, al doen taalfouten in haar briefjes daar jammer genoeg afbreuk aan.

De expositie 'Friesland Fotografie Nu' is te zien in Museum Smallingerland in Drachten: t/m 11 feb, di t/m za, 11-17 u, zon- en feestdagen, 13-17 u

2 december 2010

Nomaden


















(foto Jeroen Toirkens)

Kleur en zwartwit wisselen elkaar af in de expositie NomadsLife van Jeroen Toirkens. Op de wanden van galerie Noorderlicht in Groningen 'dansen' de foto's zoals Stephan Vanfleteren het bedoeld heeft. In groepjes, op verschillende hoogtes. Zonder commentaar, behalve dan een inleiding waarin te lezen valt dat Toirkens al sinds 1999 nomadenvolkeren fotografeert. In centraal Azië, Rusland, Mongolië en het Arctisch gebied.

Zijn fascinatie begon in het Turkse Bolkarmassief. Hier leerde hij de Yörük kennen en hun manier van leven. Ze vochten met de druk van de modernisering. De gebieden waar ze traditioneel doorheen trokken, worden opgekocht door projectontwikkelaars en veel jongeren kiezen voor een leven in de stad.

Modernisering, globalisering en politiek hebben op nomadenvolkeren hun effecten en Toirkens laat er een aantal zien: alcoholmisbruik, klimaatverandering en modernisering. Vervoermiddelen als de auto en motor vervangen de slee en het paard, Russische nomaden werden gedwongen in kolchozen te wonen, de uitgestrekte toendra's zijn langer groen dan bedekt met sneeuw.

Toirkens spreekt zich in zijn beelden niet hardop uit voor of tegen deze veranderingen. Er klinkt wel een zekere nostalgie in door, melancholie voor wat verloren dreigt te gaan. Maar het leven volgens tradities en in barre omstandigheden is hard, modernisering kan verlichting betekenen, zou de toeschouwer kunnen concluderen. Aan de gezichten van de nomaden zelf valt het niet af te lezen. Zij zijn dit leven gewend, schikken zich tussen hun honden of rond het vuur in hun tent.

Het oordeel is aan de kijker. Die ziet sterke vrouwen, spelende kinderen, werkende en soms drinkende mannen. Sneeuw en kou, tegenover bonte kleding en tenten. Kleur duikt op als dat iets toevoegt. Zoals in een foto van een hoek van een tent, die is opgelapt met allerlei stukjes stof. Of in een foto van een rendier dat de bloeddoorlopen bast van zijn gewei veegt. Een zinvolle afwisseling, die maakt dat je nieuwsgierig blijft. Naar meer, naar het boek. Nog even wachten tot maart 2011.

NomadsLife maakt deel uit van De Poolnacht, een manifestatie ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversteit Groningen.

1 december 2010

Het weer


















(foto Jari Silomäki)

Met een sluitertijd van twee uur wist Jari Silomäki deze foto te maken. Het moet in Finland op dat moment midden in de nacht en winter zijn geweest. In de foto staat dat hij en zijn broer al die tijd op een klif sterke drank hebben zitten drinken. Dat moet wel, anders houd je het 'poseren' niet vol.

Het beeld maakt deel uit van het lang lopende project 'My weather diary'. Sinds 2001 maakt Silomäki elke dag een landschapsfoto, die hij verbindt met gebeurtenissen uit het persoonlijke, nationale of internationale nieuws. Zo kan het dat onder een foto van zijn vensterbank staat 'Helsinki, the day that Idi Amin died', en bij een foto van een treurwilg 'Kiel, the day that 22 children were killed in a school fire in Yakutia'.

De combinatie van de lieflijke taferelen en de harde nieuwsfeiten werkt soms confronterend. Maar er is ook plek voor vrolijker en meer filosofische bespiegelingen als 'If we are to believe tombstones, there have only been good and beloved grandparents, parents, sons and daugthers'.

Ik kwam Silomäki op het spoor door Tatu Lertola, die net als ik dit seizoen meedoet aan de masterclass van Noorderlicht, onder leiding van Lars Boering en Marc Prüst. Volgens Tatu krast Silomäki de teksten in zijn negatieven. Een lastig klusje, wat soms wel te zien is aan de hanenpoten. Vooral bij langere teksten moet het priegelen zijn:

'Evening stroll with Anu by the river Vantaanjoki. It was raining and the dusk was falling. I measured the exposure to be about 15 minutes. We sat on a cliff and I tripped the shutter. We sat for five minutes without moving when we heard a loud splash. - Who is crazy enough to go swimming in this weather?
Anu didn't reply since she was close to the camera; her face would have appeared unsharp in the final image. We forgot the event while waiting for the shutter to close. Two days later I read a newspaper that a middle-aged woman had drowned in Vantaanjoki. The body had drifted downstream.'

Cultuurschok













(foto Elske Riemersma)

'Fotografe Elske Riemersma laat u Chili zien' stond op de toegangskaartjes bij haar fotolezing in de Beleefbibliotheek gisteravond. Maar dat beloofde te veel. Wat het publiek vooral zag, is dat Riemersma onder de indruk was geraakt van het Zuid-Amerikaanse land.

Ze begon met een aantal straatbeelden van Santiago, met gekleurde laagbouw. 'Typisch Chileens', vond ze. Maar de man die voor me zat en die in Mexico en Guatemala was geweest, constateerde net als ik dat heel Midden- en Zuid-Amerika deze fleurige huizen kent.

'Santiago is een miljoenenstad', vertelde ze. 'Maar daar heb ik geen foto's van. Tim wel.' Haar zoon, die na de pauze een korte presentatie hield over zijn uitwisseling met de Rotary. Hij verbleef tien maanden in Chili, en in die periode bezochten Riemersma en haar man hem.

Riemersma wilde in haar lezing te veel laten zien, zonder zich goed in de materie te hebben verdiept. Ze toonde een paar muurschilderingen (niet in detail), waarin de geschiedenis van het land was verbeeld. Ze vertelde dat dichter Pablo Neruda kort met een Nederlandse vrouw was samen geweest en dat ze een gehandicapte dochter hadden gekregen 'waar hij niets van wilde weten'. 'Daar heeft Pauline Slot een boek over geschreven.'

Ook bleef ze even stilstaan bij de geschiedenis van de Mapuche, de oorspronkelijke bewoners van Chili. In Ruca Rayen - vlakbij Pucon - bezocht ze Margot, die haar vertelde dat een dam in de rivier heel erg zou zijn voor de indianen. Maar Riemersma kon niet precies uitleggen waarom. 'De rivier is heel belangrijk voor ze, en ik wil terug om dit verder uit te zoeken.' Even googelen had haar geleerd dat door de dam gebieden onder water komen te staan, waar de Mapuche nu van leven.

Eigenlijk gaf Riemersma verschillende voorzetjes voor lezingen die ze had kùnnen houden. Bijvoorbeeld over muurschilderingen, de kunstenaars die ze maken en de onderwerpen die ze verbeelden. Of over dichter Neruda, of over de Mapuche.

Haar foto's konden bovendien dit gemis aan verdieping niet compenseren. De meeste waren van een te grote afstand genomen. Daarom moest ze aanwijzen dat er een mevrouw op haar kop in een colakarretje hing. Het publiek moest raden dat de mannen die voorover gebogen over tafeltjes zaten aan het schaken waren. Tussen hen in viel nog net een hakende vrouw te zien, al zat zij half afgewend.

Twee beelden van een tangowedstrijd op een plein in de avond waren bewogen en van een veel te grote afstand genomen. En de natuur rond Ruca Rayen is weliswaar mooi, maar beelden ervan vertellen niet het verhaal dat de cultuur van de Mapuche - na de onderdrukking door de Spanjaarden - opnieuw bedreigd wordt.

Riemersma wil haar foto's van Chili in een boek uitgeven. Een ambitieus plan waar nog wel het nodige onderzoek voor nodig is. En een tweede reis naar Zuid-Amerika.

29 november 2010

Portret 2


















(foto Joost van den Broek)

Remco Campert was erbij. Een broze oude man, die nog niets aan literaire kracht heeft ingeboet. Hij schreef teksten bij tien van de honderd portretten in het boek 'Portret Joost van den Broek' dat afgelopen donderdag werd gepresenteerd. Vijf ervan las hij voor. De foto's die van zichzelf al verhalend zijn, kregen er nog een extra dimensie door.

Campert kende de persoon op de foto's niet, noch de achtergrond of de plek waar ze genomen waren. 'Behalve deze natuurlijk', zei hij bij een portret van zichzelf. Hij was een van de drie mensen die een 'eerste' exemplaar in ontvangst mochten nemen. Net als die andere geweldige portretfotograaf Koos Breukel en een jongetje, dat waarschijnlijk in Joosts volgende boek staat. 'Over tien jaar.'

Bij de bijeenkomst waren ruim 200 belangstellenden, onder wie een aantal (oud)leerlingen van de Fotoacademie. Van hen kochten er 150 een boek en gingen in de rij staan voor een handtekening. Ik vond alleen 'voor Gitte' wel wat karig, maakte een grapje en zei dat Stephan Vanfleteren in mijn boek tenminste nog 'voor mijn lieve collega in het noorden' had gezet. Dat staat nu ook in Joosts boek.

25 november 2010

Organisch


















(foto Rune Guneriussen)

Van de Noorse fotograaf Rune Guneriussen hingen twee grote foto's op Paris Photo. Op de ene was een soort rivier van boeken te zien. De andere was nog mooier. Aan een herfstachtig kale struik met rode bessen of bottels had hij een grote tros gehangen van keukenstoelen met rode zittingen en ruggen.

Op internet valt te lezen dat Guneriussen al een aantal jaren dit soort foto's maakt. Hij gebruikt voorwerpen die de rol van dieren, insekten of zelfs schimmels krijgen. Lampen hebben zijn voorkeur, vooral de beweegbare bureaulampen of lieftallige schemerkapjes. Brandend, voor een feeëriek effect. Maar hij heeft ook series met ouderwetse, grijze telefoontoestellen en tafels gemaakt.

Aan de ene kant vallen de voorwerpen op in dit voor hen vreemde landschap. Maar aan de andere kant maken ze er organisch onderdeel van uit. De lampen staan in een vlakte als een groep grazende koeien. Boeken vloeien als water over de met mos begroeide rotsen. Bijzonder op een haast vanzelfsprekende manier.

23 november 2010

Afgronden















(foto Manuela Marques)

Op het eerste gezicht zijn de foto's van Manuela Marques een soort 'snapshots' van het dagelijks leven. Om deze losse beelden bij elkaar te laten passen, lijkt een lastige opgave. Maar wie leest over haar werkwijze komt erachter dat haar series verre van toevallig zijn, maar juist zorgvuldig geësceneerd.

'Beelden zijn afgronden', zegt ze. Je komt er niet uit, maar raakt erin verdwaald. De uitweg lijkt zoek. De serie is te zien in galerie Anne Barrault en in een tabloid die onder meer bij Paris Photo verkrijgbaar was. Ze begint met dit beeld van een spiegel, waarin je net niet ziet waar je bent of wat de fotograaf zou hebben willen vastleggen.

Op de site van de galerie valt te lezen waarom de spiegel symbolisch is voor Marques' werk. Vrij vertaald zegt Michel Foucault over de spiegel: '...het maakt de plek waar ik ben en mijn spiegelbeeld vrij reëel vergeleken met de omgeving, maar ook onwerkelijk omdat ik, om te moeten kijken, dat virtuele punt ginder moet passeren.'

Marques maakt van dit duale element van een spiegel de kern van haar fotografie: haar zone tussen onze omgeving en 'ginder'. De toeschouwer blijft 'hangen' in de diepte, zich afvragend waaraan de man denkt die met gesloten ogen op een onopgemaakt bed zit. Of waarom er een aantal plastic tasjes in een boom hangt.

Ik vind het knap hoe Marques de uiteenlopende beelden met elkaar weet te verbinden in dezelfde sfeer. Ze hebben iets donkers, niet alleen qua licht en kleur maar op een ander, dieper niveau.

22 november 2010

Pieds de Paris Photo


















Nou, ik ben weer terug. Met een opschrijfboekje vol notities, allerlei ideeën en tientallen foto's waaruit ik series wil samenstellen. Paris Photo betekende weer een vruchtbaar weekeinde voor reisgenote Titeke Postma en mij. De tijd is vanavond te kort om al veel te onthullen, maar daar zal ik de komende dagen gefaseerd tijd en aandacht aan besteden. Ik begin hier even met een foto die deel gaat uitmaken van mijn serie 'Pieds de Paris', als altijd gefotografeerd in het Carrousel du Louvre waar Paris Photo wordt gehouden.

16 november 2010

Voorop


















'Op de veurste bladzie van de Loeks'... Dat gevoel had ik zaterdagmorgen even toen ik mijn eigen foto voorop Sneon en Snein zag staan, de zaterdagbijlage van de Leeuwarder Courant. Tuurlijk, als je bij die krant werkt sta je er wel vaker in. Ook wel met foto's. Maar het is toch wel mooi.

Voor wie 'Veurste bladzie van de Loeks' niets zegt... Het komt uit 'Afscheidslied' van het Groninger duo Pé Daalemmer en Rooie Rinus (Peter de Haan en Frank den Hollander). Wereldberoemd in Stad, Ommeland en Hoornse Plas.

Het duo is tegenwoordig weer actief. Niet alleen op hyves en Facebook, maar ook op het podium. Het heeft er alle schijn van dat ze met Oud en Nieuw weer te beluisteren zijn! Goed nieuws voor alle fans van Jelle (ga lekker) en Baukelien (waar ga je naartoe).

Overigens leidde de bewuste foto van een oesterraper/visser naar een verhaal binnenin de bijlage over oestervissers op het wad. De pdf van die pagina's zal ik op mijn website zetten.

14 november 2010

Portret



















(foto Joost van den Broek)

Ergens in juni van dit jaar kreeg ik een mail van fotograaf Joost van den Broek, bij wie ik ben afgestudeerd aan de Fotoacademie Amsterdam. Of ik belangstelling zou hebben voor een boek met daarin honderd van de vele portretten die hij als fotograaf maakte. 'Puur portret' zou de titel luiden en d'jonge Hond wilde het uitgeven.

Een bescheiden manier om via voorintekening alvast een zekere oplage te garanderen. Uiteraard zei ik 'ja', want Joost is een heel goede fotograaf en vooral zijn portretten zijn mooi. Ingetogen, rustig, meestal zonder afleiding. Inderdaad 'puur portret', maar is dat wel zo'n passende titel?

Ik vond van niet, maar wie ben ik. Het boek kwam nog ter sprake tijdens mijn interview met Stephan Vanfleteren eind juni. Hij en Joost zijn van dezelfde leeftijd, van dezelfde statuur. Toen ze elkaar een keer ontmoetten, bleek dat ze elkaars werk erg waardeerden en volgden wat de ander deed. Dus ik vermoedde dat Joost hem ook had laten weten van zijn plan. Dat bleek het geval. Stephan had ook ingetekend.

Gelukkig is de titel uiteindelijk aangepast. Donderdag 25 november is de presentatie van wat 'Portret Joost van den Broek' is gaan heten. In het Volkskrant Magazine van dit weekeinde alvast een voorproefje met onder meer deze foto van Remco Campert. Hij schreef de teksten voor het boek. Een extra reden het te kopen.

11 november 2010

Back to Ilse














Zo, dat is even geleden, maar ik ga weer een keer bij Ilse Kraaijeveld op bezoek. Ze woont tegenwoordig in Eindhoven en traint daar in de zwemploeg van coach Jacco Verhearen. Geen geringe prestatie. Over twee weken is het Europees kampioenschap en daarom besteedt de Leeuwarder Courant aandacht aan haar. Met verslaggever Frederik Bierling ga ik naar haar toe. Kan ik mijn 'archief' over deze potentiële olympische zwemster verder uitbreiden.

9 november 2010

Open cel


















(foto Geiske Zijlstra)

'Open atelier' kan ik mijn bescheiden onderkomen in de Blokhuispoort niet noemen. Als fotograaf ben ik er niet of nauwelijks aan het werk, behalve dan als ik experimenteer met linosnedes of foto's zit te bewerken op mijn laptop. Maar ik gebruikte de cel afgelopen weekeinde wel als een mini-expositieruimte tijdens de Open Atelierroute van Leeuwarden. Honderden mensen bezochten de Blokhuispoort en een groot deel waagde zich op de tweede verdieping om mijn werk te bekijken.

Een van hen was collega Geiske Zijlstra die deze foto maakte, zodat ik er zelf ook eens op sta. Rechts zijn drie van mijn landschapscombinaties te zien, die tot voor kort bij croissanterie Vittorio hingen ter gelegenheid van fotomanifestatie Noorderlicht. Verder oogstten vooral mijn foto's van Norma Miedema lof, met als uitschieter het portret van windhond Grace. Daar ga ik meer mee doen.

8 november 2010

Herinnering 2













(foto Evert Wilstra)

Herinneringen zijn bijzonder. Een foto kan zomaar een gevoel, geluid of verhaal bij je oproepen, dat je al lang was vergeten. Of het verhaal bewaren zodat je het kan koesteren, elke keer als je er naar kijkt.

Op het Herinnerje Festival in Leeuwarden waren vrijdag en zaterdag allerlei 'herinneringen' te beleven. Sommige waren geen herinnering in de strikte zin van het woord; het ging om combinatie van nieuwsberichten en interpretaties daarvan door kunstenaars. Zoals het bericht over de ramp bij Moddergat in 1883 waarbij 83 vissers omkwamen. Dit krantenartikel leidde tot de multimediale voorstelling met geluid, beelden en muziekimprovisatie.

Wies Kuyers vertelde drie persoonlijke herinneringen bij kunstvoorwerpen. Als pas afgestudeerd kunsthistorica bijvoorbeeld, leidde ze haar vader door de expositie 'La grande parade'. Het schilderij 'Cathedra' van Barnett Newman zei hem eerst niets, totdat Wies hem probeerde uit te leggen waarom de schilder de 'zetel Gods' als een blauw vlak met witte lijn had weergegeven en bijvoorbeeld niet letterlijk als stoel of figuurlijk als een bos bloemen. Toen deed hij in zijn hoofd de deur naar de kunsten open en hij heeft hem nooit weer dicht gedaan, was te horen via een ouderwetse grijze telefoon in een soort 'cel'.

Lezers van de Leeuwarder Courant hadden foto's ingestuurd met hun eigen verhalen. Fotografe Elske Riemersma maakte een selectie en liet de inzenders hun verhaal zelf voorlezen. Terwijl de toeschouwer de foto's bekeek en de teksten las, hoorde hij citaten uit diezelfde teksten. Die vielen soms precies samen met het lezen, maar natuurlijk meestal niet. En dat laatste leidde wat af.

Op bovenstaande foto - ingestuurd door Ytsje Wilstra - staat haar zoon Mindert, die altijd lief was voor dieren. De ka was komen aanvliegen toen Mindert 13 en zijn broer Willem 10 jaar oud waren. Ze zorgden goed voor de vogel, en vooral Mindert wist hem zover te krijgen dat hij dagelijks op zijn schouder ging zitten.

Van de foto is een tekening gemaakt, vertelde Ytsje. Hij hangt thuis in de kamer en ze kijkt er nog elke dag met plezier naar. Het is een mooie herinnering aan haar zoon, die in 1997 overleed.

27 oktober 2010

Herinnering













Op 5 en 6 november is het feest in het atrium van de Leeuwarder Courant, feest der herinnering. Op het festival van Parnas en de LC met de toepasselijke titel 'Herinnerje' presenteren kunstenaars werk dat past in het thema. Particulieren hebben foto's ingestuurd met de verhalen die daarbij horen, er is dans, muziek en theater.

Zelf had ik in het archief nog zo'n foto die op het eerste gezicht niet zoveel zegt, maar waar veel herinneringen aan hangen. Je ziet Günther met aan zijn vork een gekookte mossel geprikt. Weet dat verder aan tafel ook een Zwitser en ondergetekende zitten.

De Zwitser gaf ons een lift. Eigenlijk waren Günther en ik op weg naar Wellington, in het zuiden van Nieuw-Zeeland. Maar op die route is het heel moeilijk liften. De aardige Zwitser wilde ons meenemen, op voorwaarde dat we eerst hier langs gingen, omdat we vanaf deze plek zowel kust als Mount Cook konden zien. De volgende dag zouden we verder rijden.

Bij aankomst op deze parkeerplaats - want meer was het niet - wandelden we even over het strand. Voor ons begonnen opeens wat keien te bewegen: zeehonden! En dat terwijl we eerder tijdens onze reis bij Greymouth heel veel moeite hadden gedaan om zeehonden te zien. Hier hobbelden ze gewoon voor onze voeten het water in.

We waadden op onze blote voeten door een stroompje dat in zee uitkwam. Omdat we onze sokken in de hand hadden, kwamen we op het idee om ze te vullen met mooie 'green lip mussels' voor het avondeten. Op ons gaspitje maakten we ze klaar. Ondertussen ging voor ons in zee de zon onder en achter ons gloeiden de besneeuwde bergtoppen in het licht van deze ondergaande zon. Zelden hebben mosselen zo lekker gesmaakt als daar, in de buitenlucht aan de Nieuw-Zeelandse kust.

24 oktober 2010

Laatste week


















(foto Marrigje de Maar)

Fotomanifestatie Noorderlicht duurt nog een week, tot 31 oktober. Gisteren heb ik een reisje gemaakt door het 'buitengebied', langs galeries in Gorredijk en Beetsterzwaag en museum Belvédère in Oranjewoud. Een vruchtbaar reisje, al was het niet alles fotografie wat de klok sloeg.

Volgens het programmaboekje zou Galerie Hoogenbosch in Gorredijk nog tot 31 oktober interieurfoto's van Frederique Masselink laten zien. Helaas was dat niet meer het geval. Er was net een nieuwe expositie geopend met werk van Piet Moerman uit Kortrijk en Donnie Gerhardus uit Doesburg. Moerman schildert voornamelijk de Belgische kust, dik opgebracht met veel plastiek. Gerhardus brengt verf en kit in laagjes op, waardoor een doorzichtige, glasachtige laag ontstaat. De kleurrijke taferelen krijgen hierdoor een derde dimensie. De toeschouwer lijkt taferelen van supermarkt of galerie door een matglas te zien.

In Kunstruimte Wagemans was nog een selectie te zien van interieurs die Marrigje de Maar in 2005 in China fotografeerde. Hoewel er op haar foto's geen mensen staan, hebben de ruimtes toch een persoonlijkheid. Bonte verzamelingen doeken, kleden, potten en pannen, kleding en andere voorwerpen geven de kijker stof tot nadenken. Dat de foto's tussen andere kunst hingen, werkte soms wat rommelig maar dat paste wel bij de inhoud. Raadselachtig was het feit dat een foto in een lijst met glas hing, terwijl de andere allemaal zonder bescherming in baklijsten werden getoond.


















(foto Linus Harms)

Tot slot de kunstenaarssportretten van Linus Harms in museum Belvédère. Ik liep naar binnen tegelijk met de maker, die gasten zijn werk wilde tonen. Ook toevallig. In eerste instantie mocht Harms een eigen kabinet in het museum vullen, maar deze week waren zijn portretten verhuist naar een wand in het restaurant. Harms maakte de foto's voor het blad MB, dat het museum uitgeeft. Een vierkant formaat, waarvoor hij kleinbeeld digitale beelden bijsneed, vertelde hij. Dat digitale was vooral op de wat overbelichte plekken te herkennen. Maar qua diversiteit al een aardige serie.

22 oktober 2010

Multimedia


















De afgelopen maanden is hard gewerkt aan de iPad-applicatie van de Leeuwarder Courant. Jacco de Boer maakte bij het ontwikkelen ervan veel gebruik van sociale media, zoals Facebook en Twitter. Een testpanel voorzag de onderzoekers van belangrijke informatie via een gesloten Facebookpagina en belangstellenden konden het hele proces volgen via www.lc.nl/ipadlog.

Voor personeelsblad Katern interviewde ik Jacco en bij het verhaal moest een passende foto komen. Dat de iPad erbij hoorde, sprak voor zich. Na een paar pogingen van het portret op het scherm recht voor zijn hoofd, kwamen we op deze houding. 'Je hebt die foto erin geshopt', was een eerste commentaar van een collega. Maar nee, de foto staat gewoon op de foto. Da's toch iets anders.

19 oktober 2010

Achterkant














(foto Pete Souza)

Hij is de meest bevoorrechte fotograaf ter wereld, vindt officiële Whitehouse photographer Pete Souza. Al is het 'a grind', slopend, het volgen van de machtigste man op aarde, Barack Obama. De president van de Verenigde Staten noemt Souza een vriend, omdat hij met familietripjes meegaat, het vertrouwen geniet en intieme momenten mag delen. Maar de fotograaf zelf ziet hun relatie meer zakelijk. 'It's all about access and trust.'

National Geographic maakte een reportage over Souza. Die rent uit een van de limousines in een stoet naar de auto die Obama vervoert, hij loopt achter hem aan door de gangen van het Witte Huis. Hij zit onder het spreekgestoelte bij speeches en wandelt door de tuin op Capitol Hill met drie camera's om zijn nek. Vanwege zijn werk ziet hij zijn onderwerp veel van achteren.

Maar juist op de momenten dat er nauwelijks of geen anderen in de buurt zijn, als hij echt de andere kant van de president kan laten zien, kan hij ook voor hem staan. En dan wordt het boeiend, nog boeiender. Want Souza is niet alleen 'lucky' omdat hij erbij mag zijn, hij weet ook nog eens allerlei belangrijke en minder wereldschokkende gebeurtenissen prachtig vast te leggen. Zo kiekte hij dochter Sasha die haar werkende vader van achter een sofa besluipt. En Obama die in een partijtje basketball een schot van de ex-speler en nu adviseur Reggie Love blokt. 'Die is op presidentieel verzoek langer dan gebruikelijk blijven hangen in de Westwing', geeft de president zelf toe.

Elke week produceert Souza met zijn team - waarin ook Susan Appleton, die vooral de first lady volgt - zo'n acht- tot twaalfduizend foto's. Daarvan is 5 procent 'handshakes', foto's die vooral belangrijk zijn voor degenen die Obama's hand schudden. 'Die moeten altijd goed belicht en scherp zijn', vertelt Souza in de documentaire die 12 oktober te zien was bij het programma Koppen XL op de Belgische televisie. Ik zag de uitzending via www.ooitgemist.be.

Beeldredacteur Alice Garbiner selecteert de twintig- tot tachtigduizend foto's per maand. Zij zet een selectie op de website van de National Archives. Het Witte Huis gebruikt geschikte beelden en uiteindelijk is alles bestemd voor de geschiedschrijving. Souza zegt: 'Ik heb deze baan alleen aangenomen vanwege die laatste drie dagen', de dagen dat de Senaat stemt over de hervormingen in de gezondheidszorg: historische momenten. De wet wordt aangenomen met 220 voor en 212 stemmen tegen. Obama wint.












(foto Pete Souza)

Popronde













(foto Thomas van Beek)

De stonerrockband GOTV stuurt deze persfoto de wereld in. Of moet je zeggen perstekening... Het portret is door fotograaf Thomas van Beek gemaakt, maar of hij ook de bewerking heeft gedaan vermeldt de groep niet. Ik vermoed van wel. Heel leuk gedaan, je ziet er steeds meer grapjes in.

GOTV treedt 22 oktober op in Leeuwarden, net als tientallen andere bands. Dat is het principe van de Popronde. Een dag overspoelen jonge groepen de plaatselijke horeca, waarop het hele circus een week of wat later neerstrijkt in een andere stad. Maastricht, Deventer, Wageningen, Utrecht en Arnhem hebben al kennis kunnen maken met GOTV. Na Leeuwarden volgen Enschede (28-10), Amersfoort (6-11) en Eindhoven (12-11).

11 oktober 2010

Druk













(foto Titeke Postma)

De Leeuwarder Courant nieuwe opmaak is dan eindelijk verschenen. Na een wekenlang publiciteitsoffensief was het zaterdag zover. Al kregen alle Friese huishoudens de krant deze ochtend gratis in de bus, redacteuren van de LC gingen toch bij sommige mensen langs om hen de krant persoonlijk te overhandigen. Ik bezocht oud-hoofdredacteur Rimmer Mulder en vriendin Titeke Postma, beiden uit Goutum.

Kon ik meteen even kijken bij Kunstroute Goutum, waaraan vijf (oud-)werkplaatsleden van Parnas meededen: Titeke, Annette Brandenburg, Willem Bokkes, Gretha Wijbenga en Aly Dijkstra. Ik vond vooral het werk van Titeke eruit springen. Ze exposeerde samen met haar vriend Dirk Keegstra. Zijn schilderijen en haar foto's vulden elkaar mooi aan. Soms op kleur, soms op motief, soms op beide. Het kleurrijke werk paste ook goed in hun huis, waarin fel gekleurde meubelen en accessoires opvallen.

De kunstroute, die alleen afgelopen zaterdag te bezichtigen was, werd druk bezocht. Dat was 's ochtends al meteen duidelijk, toen bij de start op 10 uur het dorp vol fietsers en wandelaars stroomde. Het mooie weer droeg daar ongetwijfeld aan bij. Leuk voor de exposanten, van rijp tot groen, die zich hadden uitgesloofd.

7 oktober 2010

Tevreden


















Soms weet je op het moment van afdrukken dat je heel blij zal zijn met de foto die je net hebt gemaakt. Dit portret is daar zo'n voorbeeld van. Jaap Vegter, oestervisser en voorman van Van de Kust, geïntegreerde visserij, nam me dinsdag mee te oestervissen op het wad bij Lauwersoog. Een beetje mistige dag bleek het, al kwam de zon nog even door. Mooi grijs, met oranje accenten. Het verhaal en meer foto's volgen over een paar weken in de Leeuwarder Courant (dan in de nieuwe opmaak).

6 oktober 2010

Resultaat













Haaien in een glas water, een slokje zeepaardenthee of een kanarie die tenenkaas eet. Allemaal resultaten van de workshop 'Fotograferen met een schaar', die ik zondag gaf in het Natuurmuseum Fryslân. Ze staan allemaal op de website van het museum en prints van de foto's hangen nu op de grote molshoop in de expositie 'Buitenbeentjes'.

Het weer leek tegen ons te werken, zondag. De zon scheen, het was zomers warm en er liep een opzienbarende Maria-processie door de stad. Maar toch waren er steeds kinderen die het leuk vonden om met een schaartje de stapel tijdschriften aan te vallen die we hadden verzameld. Het liep mooi door.

Liselotte en Merel kozen de haai en een vis. Laura wilde haar zeepaardje onderdompelen in een glas water, wat een komisch beeld gaf. Sebastiaan verscheen met een paar slapende puppy's en zijn zusje Lisanne koos een paard. Ook Rozemarijn vond een paard, maar zette dat op een kast zodat het net leek of hij er niet af durfde te springen.

Fransisca wilde zelf niet op de foto, maar koos ervoor haar kanarie aan haar voet te laten ruiken. Haar zusje Soshanna poseerde met een hondje. Een ander jong hondje en katje zagen eruit 'om op te vreten', vond Diana. 'Om te zoenen', zei Paula over haar veulen. Alle deelnemers kregen hun foto thuisgestuurd, wat leuke reacties opleverde zoals deze van een blije oma:

'Mijn kleinkinderen hebben genoten en dit bleek ook uit de verhalen die ze aan hun pappa en mamma vertelden. Voor mij kon de dag toen ook niet meer stuk.'

1 oktober 2010

Bescheiden






In alle hectiek van de afgelopen weken had ik weinig aandacht besteed aan het promoten van mijn eigen expositie in croissanterie Vittorio. Ja, ik verspreidde posters bij alle hoofd- en satellietlocaties van Noorderlicht om de openingstijden onder de aandacht te brengen: ma t/m zo, 10-18 uur. Dus ook op zondag! En ik vroeg Kees een persbericht rond te sturen. Maar ik nodigde slechts enkele mensen uit en dan alleen in het voorbij gaan. Dit leidde tot een bescheiden opkomst vanmiddag.

Maar de mensen die kwamen, hebben mijn werk goed bekeken. Ze waren lovend, waar ze dat niet hoefden te zijn. 'Door deze uitsnede zie je meer, je duikt meer in het beeld', vond Joop Gutman van mijn brede landschappen. Hij moest even wennen aan de combinatie van twee foto's in één print, maar kon die na verloop van tijd toch wel waarderen. Piet Dijkstra prees mijn oog voor de essentie van de omgeving en verpakte dat als volgt: 'Ik had ze zelf gemaakt kunnen hebben.'

Margriet de Haan en dochter Tamara vielen voor de foto's van het strand, die hen aan Margriets geboortegrond Terschelling deden denken. Laat ze nu ook op dat eiland gemaakt zijn. Een medewerkster van Vittorio vond vooral de donkerder, Schotse combinaties aansprekend. Nou moet ik door die complimenten niet te verlegen worden, want dan durf ik de volgende keer weer geen reclame voor mezelf te maken...

Nou, even dan: !andschap is te zien alle dagen van de week tussen 10 en 18 uur. Noorderlichtbezoekers krijgen korting op koffie/thee met apfelstrudel (met vanillesaus en roomijs). Kom je niet voor de foto's, dan toch voor een lekker broodje.

29 september 2010

Warzone



















Warzone is een van de hoofdexposities van fotomanifestatie Noorderlicht 2010. Op initiatief van de gelijknamige stichting samengesteld, nu ook met een kloek boek. De presentatie was afgelopen zaterdag, met een debat tussen voormalig oorlogsfotograaf Jeroen Kramer, Jaus Müller (Afghanistan-correspondent van NRC Handelsblad), Désirée Verweij (hoogleraar militaire ethiek aan de Nederlandse Defensie Academie) en Hans Achterhuis (emeritus hoogleraar filosofie).

Hans Achterhuis leidde het gesprek in met hoofdpunten uit zijn bijdrage aan het boek Warzone, the battlefield of peacekeeping. Oorlog of conflict is zo oud als de mensheid. Van nature innerlijke remmingen weerhouden de mens ervan zijn medemens te doden, maar door alcoholgebruik, dwang of zelfs een zeker 'spelelement' kan deze remming wegvallen.

Achterhuis constateert dat zonder deze institutionele en mentale drempels de mensheid een soort glijbaan naar steeds meer geweld creëert. 'In veel gebieden van onze huidige wereld bevinden wij ons helaas al lange tijd op deze glijbaan', luidde zijn verdrietige conclusie.

Onder leiding van Erik Akkermans sprak het viertal vervolgens over de rechtvaardiging van oorlog en de manier waarop we over oorlog worden ingelicht (middels fotografie). Achterhuis: 'Eigenlijk was het enige voorbeeld van 'gerechtvaardigd' de Tweede Wereldoorlog.' In andere gevallen was de strijd wel te begrijpen, maar nog niet te rechtvaardigen.

De conclusie van Jeroen Kramer - die uit persoonlijke motieven de oorlogsfotografie afzwoer - werd in elk geval gevoelsmatig door iedereen onderschreven, en door de fotografie in Warzone onderstreept: 'Oorlog is shit.'

24 september 2010

Kijken


















Kijken valt niet mee. Dat hebben we laatst geleerd in de masterclass van Noorderlicht, van masters Francis Hodgson en Adriaan Monshouwer. Uit welke elementen is een beeld opgebouwd? Hoe verhouden ze zich tot elkaar? Welke symbolische betekenis hebben ze? Beide docenten gaven voorbeelden om ons te leren zien. Een andere fotokenner die doceert over kijken is Hans Aarsman. Met zijn rubriek in de Volkskrant en het boekje 'Ik zie ik zie'.

Hierin staat een verzameling columns, eerder gepubliceerd onder de noemer 'De Aarsman Collectie' in reeds genoemde Volkskrant. Door een uitsnede uit elke foto leidt hij de kijker door het verhaal achter het beeld. Hij stelt vragen over de manier waarop de fotograaf te werk is gegaan, of over de gemoedstoestand van het onderwerp. Echt antwoorden geeft hij niet, die zijn er ook niet. Zijn bespiegelingen zijn soms grappig, soms verontwaardigd of verdrietig, maar altijd heel persoonlijk. Het is groot plezier om met hem naar foto's te kijken.

23 september 2010

Op 't randje



















Het is soms balanceren op het randje van inbreken, maar dat maakt urban exploring (urbex fotografie) spannend. Dat heb ik gemerkt, afgelopen dinsdag toen ik mee mocht met André Miedema en Caroline Penris. We bezochten een klooster aan de Belgische grens dat lachwekkend eenvoudig te betreden was via een kapot raam. Het hele complex bestond uit drie verdiepingen: kamers met wastafels, kantoren, een kerk, wasruimtes, recreatiezalen en een binnentuin. Op de zolderverdieping kwamen we zelfs een groot vertrek tegen met een al niet meer complete opnamestudio.

We vonden raadselachtige pasfoto's, verschillende afdrukjes van dezelfde personen nog met een paperclip eraan. Alsof hier dossiers waren weggehaald waar de foto's uit gevallen waren. Kledinghaakjes met namen erbij als in een kinderdagverblijf, tafels met kopjes en koffiezetapparaten, een altaar met een paars kleed, vazen waarin nog verdroogde bloemen stonden... Een rare wereld waarvan we spontaan begonnen te fluisteren.

Het is interessant om te zien welke series foto's beide fotografen uit hetzelfde gebouw haalden: André laat een reportage-achtige benadering zien, met een voorkeur voor muren. Caroline heeft haar eigen thema's en op haar site komen 'Tomtom en Ariadne' en 'Lost property' uit het bewuste klooster. Haar idee van 'geheugenverlies bij dingen' spreekt me wel aan.

Ik schoot zelf ook foto's - van hen en voor mezelf. Terug te vinden onder 'overig' op mijn site. Caroline en André maken overigens deel uit van Lucix en zij exposeren nog tot eind oktober in het atrium van de Leeuwarder Courant, als satelliet van Noorderlicht.

18 september 2010

Vraagteken


















(foto Arend Loerts)

Waarom kon directrice Germa van Heerbeek van de Kunstuitleen geen Friese fotografen vinden om te exposeren tijdens Noorderlicht? Wat is er mis met deze foto van Arend Loerts, die ik had voorgedragen? Prachtig licht, een weinig aanstootgevend onderwerp... En zo heeft hij nog enkele solo-onderwerpen met minimaal licht een mysterieus karakter meegegeven: een bol knoflook, een artisjok, een vijg.

De textuur van de voorwerpen komt heel mooi tot z'n recht. De zachte, neutrale tinten passen in een modern interieur. De grote afdrukken en dito zwarte lijsten maken het af.

Arend doet met zijn eigen galerie/werkplaats mee als satellietlocatie tijdens Noorderlicht, maar hij is wat lastig te vinden. In de Kunstuitleen zou hij meer aandacht hebben gekregen. En die verdient hij.

15 september 2010

Precisiewerkje


















Akiko Ikeda doet het heel precies en dat maakt haar werk zo bijzonder (boekje Their site, your sight). Ze snijdt delen uit foto's, maar laat ze met de voet vast zitten in het tijdschrift waar ze uit komen. Door ze rechtop te zetten en opnieuw te fotograferen met een andere achtergrond, lijkt het of personen tot leven komen, dieren weglopen bij de tekst en of gebouwen niet van papier maar driedimensionaal zijn. Uit een poppenhuis.

Tijdens een workshop die ik zal geven in Natuurmuseum Fryslân - in het kader van de expositie Buitenbeentjes - ga ik met kinderen dezelfde techniek toepassen. Ik ben benieuwd of we een olifant vinden die aan kindervoetjes snuffelt. Of een surfer die voortraast over de koffietafel. Dit voorbeeld vond ik in elk geval al grappig, en dat voor vijf minuten zoekwerk in een IKEA-gids. Niet eens het meest geschikte tijdschrift, want het papier is wat aan de dunne kant. Reisgidsen, glossy's, die moeten we hebben...

12 september 2010

Er bovenop














(Inge Hondebrink en Francis Hodgson)

Letterlijk en figuurlijk heeft Francis Hodgson ons met de neus op de feiten gedrukt. Tijdens de masterclass van Noorderlicht (deel I, 9 t/m 12 sept 2010) dook hij met een loep op prints om te zien of de printer zijn werk goed had gedaan. Hij hield ons voor dat we als fotograaf verantwoordelijk zijn voor alle facetten van onze fotografie. Van de voorbereidende werkzaamheden als het verzamelen van kennis tot het samenstellen van een serie. Van alle elementen in het beeld tot het bestuderen van een tijdschrift waarin je het werk wilt publiceren.

Streng doch rechtvaardig bekeek hij een aantal portfolio's van enkele van de dertien deelnemers. Ik hoorde bij de gelukkigen en legde hem mijn serie 'De stad, het werk en de burgemeester' voor. Hij viel over de manier waarop sommige foto's op naast elkaar liggende pagina's net niet lijnden en over enkele te kleine beelden. 'Als je ze kleiner hebt gemaakt, waren ze kennelijk minder belangrijk. Dus dan liever minder foto's van meer belang of meer pagina's zodat je ze allemaal goed kan bekijken.'

Als adviezen had hij beter te letten op belichting (op plaatsen waren foto's overbelicht en dat leidt af) en me niets aan te trekken van de chronologische volgorde. 'Dit is een fotoboek, geen jaarverslag.' Hij oordeelde dat hij er veel van opstak over het democratisch proces in Nederland. Dat een burgemeester ook maar een gewoon mens is die de dag door moet komen en dat ik goed had laten zien 'dat dit soms best saai is'.

Hoewel het boek me 'in de steek liet', vond hij het 'very interesting'. 'Very nice and not at all dull. I like it very well.' Jippie.


















Nog steeds te koop voor €10.

7 september 2010

Slow start












(foto André Miedema)

Met de opening van de expositie van Het Blauwe Uur ben ik zondag mijn tocht door Noorderlicht 2010 begonnen. Natuurlijk wilde ik ook even zien hoe mijn eigen foto's hingen in het Natuurmuseum en dus ben ik daar die zelfde dag nog even naar binnen gewandeld. Ik ben tevreden. Even een tikje met de hamer tegen een spijker zo hier en daar en dan hangt alles recht...

Gisteren (maandag) opende collectief Lucix zijn expositie 'Veranderend landschap' in het atrium van de Leeuwarder Courant aan de Sixmastraat. Een groep fotografen uit Groningen en omgeving, die elkaar kennen door een eerdere groepstentoonstelling en die besloten vaker met elkaar te exposeren. Uiteraard is dat geen slecht idee, een collectief bereikt soms meer dan een individuele fotograaf. Bovendien heb je als groep de nodige massa te bieden en dat kan weer aandacht in grotere ruimtes opleveren.

Maar ik kreeg niet de indruk dat de leden van Lucix elkaar verder versterken. Ieder doet zijn eigen ding en soms is dat rond een thema, maar verder bespreken ze elkaars werk niet. Er is onderling dus weinig kritiek en naar het zich laat aanzien ook niet veel selectie om tot het sterkste eindresultaat te komen. Een collega opperde dat Noorderlicht misschien toch ballotage moet toepassen voor de satellieten. Tja, aan de andere kant is het ook wel aardig diversiteit te zien en daar je oordeel over te kunnen vormen. Er zitten wat aardige beelden tussen, maar echte uitschieters zaten er voor mij niet bij. Al vond ik het intrigerend me even te verdiepen in het werk van André Miedema, een urbex fotograaf die graag een kijkje neemt in verlaten (en vervallen) gebouwen.

6 september 2010

Achterstand


















(foto Lucien Meye)

Jongens, wat is het lang geleden dat ik een bericht heb toegevoegd aan dit blog! Vakantie en drukte voor Noorderlicht hebben daar van alles mee te maken. Ik had me nog voorgenomen vanuit Schotland berichtjes toe te voegen, maar omdat we niet de beschikking hadden over internet en daarvoor naar een café moesten, bleef er van dat voornemen weinig over. Dat ga ik deze week snel goed maken. Te beginnen bij het volgende commentaar op de tentoonstelling van Het Blauwe Uur, een collectief van autonomie fotografen, merendeels afgestudeerd aan de Fotoacademie Amsterdam. De leden exposeren in Tresoar te Leeuwarden, satellietlocatie van Noorderlicht.

Tresoar heeft een mooie expositieruimte, die volledig is benut door de groep. Ook de gang, de entree en de diverse ruimtes in de leeszaal hangen vol foto's. Soms zijn series van fotografen met elkaar gemengd en hangt er hier eens één, en daar nog een andere uit dezelfde serie. Maar dit is niet consequent toegepast, sommige groepjes foto's zijn bij elkaar gebleven zoals 'Tartan holiday' van Mike Harris. In dit laatste werk herkende ik veel van mijn zojuist genoten vakantie in Schotland, wat het even leuk maakte ernaar te kijken.

Persoonlijk vind ik die splitsing van series niet bevorderlijk voor de rust in een expositie. Bovendien belemmert het de mogelijkheid om foto's onderling te vergelijken en te zien of een serie consistent is opgebouwd. Niet doen, zou ik zeggen. Daar komt bij dat het niveau van fotografie heel uiteenlopend is en dat maakt het hier en daar moeilijk er een mooi geheel van te maken. Zeker als de ene print met punaises in de expositiewand is geprikt, en andere juist een bijzondere techniek op metaal heeft gebruikt.

Uiteraard valt niet te verwachten dat autonome fotografen werk maken dat op elkaar lijkt, en dus spreekt het ene meer aan dan het andere. Zo wandel je van intieme naaktportretten van vrouwen op middelbare leeftijd, gemaakt door Quintalle Nix tot 'spelletjes' met gekleurd licht in beweging van Petra van Velzen. De op dit blog al eerder vermelde Rianne van Duijnhoven 'bevalt' me omdat haar modefotografie de documentaire fotografie dicht benadert. En de mysterieuze beelden van Lucien Meye nemen je mee in zijn geheugen, naar al dan niet waar gebeurde herinneringen.

8 augustus 2010

Riedsel


















(foto Jannie Regnerus)

It Riedsel heet de documentaire die Pieter Verhoeff maakte over multitalent Jannie Regnerus. Ze schrijft, fotografeert en schildert. Allerlei incidenten, anekdotes en observaties dienen als basis voor schetsen, die weer kunnen uitmonden in foto's en filmpjes. Haar schilderijen zijn steeds abstracter geworden, zo blijkt in de documentaire.

Eerst schilderde ze nog een soort boerderijsilhouetten die als wolken in de lucht dreven, maar die veranderden langzaam naar andersoortige patronen en lijnen. Een reis naar Japan laat ook duidelijke invloeden gelden.

Het landschap van het Bildt speelt een belangrijke rol in Regnerus' werk. Al op jonge leeftijd wist ze dat ze er haar vleugels niet uit kon slaan, maar ze heeft het licht en de lijnen zo uitvoerig bestudeerd dat ze er van alles mee kan. Soms voegt ze er iets aan toe, zoals een roze lotusbloem of blauwe BIC-pennen en weet daarmee vervreemding op te wekken. Op een strak fietspad tussen de akkers door schrijft ze een tekst - het raadsel (it riedsel) - zonder dat de lezer dit volledig te zien krijgt.

Verhoeff gebruikt de Frans Bromet-methode, filmen en interviewen tegelijk. Het staat een goed gesprek wat in de weg. Het geluid heeft de kwaliteit van een homevideo en dat leidt af. Jammer, want Regnerus heeft wel wat te vertellen, zeker in haar geschreven teksten kan ze haar gevoelens goed tot uitdrukking brengen. Sprekend lijkt haar dit lastiger te vallen, maar misschien heeft dat met de situatie te maken, waarbij haar gesprekspartner schuil gaat achter een camera.

It Riedsel werd eerder uitgezonden bij het Noordelijk Film Festival en vandaag via Nederland 2 (Omrop Fryslân).

7 augustus 2010

Daklozenkrant 2














(foto Marijke van Ruiten)

Het wordt spannend. Vormgever Jelle Post heeft mijn materiaal nu in bezit, bedoeld voor de 'daklozenkrant' die Marijke van Ruiten en ik maken. Marijke heeft haar beelden geschoten, maar is nog niet uitgekeken op de Terp. De komende weken gaat het erom spannen... Of we nog sponsors vinden, of alles op tijd klaar zal zijn en allereerst of Jelle met iets moois komt.

Gisteravond hadden we werkoverleg in Veenwouden. Hoe willen we onze foto's presenteren? Geen praatje bij een plaatje, maar mensen aan het kijken zetten. Hoe willen we onze krant promoten? Niet uitdelen op de Nieuwestad met een bekende Leeuwarder, maar bij verschillende specifieke doelgroepen op het bureau leggen. Bij kamerleden misschien, als het regeerakkoord bekend is. In elk geval proberen we de media te interesseren, die zondag 5 september voor de opening van Noorderlicht in de stad zijn.

Marijke stelde voor om gesigneerde exemplaren met extra print te verkopen om nog wat extra geld te verdienen. Goed plan, alleen moeten we dan bedenken hoe en waar. Internet is geduldig, dus het zal waarschijnlijk via die route gaan. Verder kwamen we er niet helemaal uit of ze nu wel of niet de foto's moet gebruiken die ze gemaakt heeft door de zoeker van haar middenformaat camera. Je ziet er het scherpstelrondje en het raster op. Dat kan afleiden, afstand scheppen en de kijker het gevoel geven naar 'aapjes te kijken'. Aan de andere kant laat het de rol van de fotograaf zien, en zet het aan tot nadenken.

All will be revealed soon.

3 augustus 2010

Open Stal














(foto's Bert Verhoeff)

Open Stal is een kunstroute door Oldeberkoop. In het hele dorp zijn schuurtjes en stallen, galeries en tuinen beschikbaar gesteld om kunstenaars een podium te bieden. Vrijwilligers bemannen de kiosk voor de verkoop van kaartjes en catalogi, wat het geheel een vriendelijke uitstraling geeft.

Zondag wilde ik er vooral een kijkje nemen om te zien wat verschillende fotografen hadden ingebracht. In de Doorreed achter Gasterij 't Wapen hingen foto's van Patricia van de Camp. Lieve meisjes in roze jurkjes, maar niet verrassend. Hein de Graaf liet foto's drijven in de grote vijver van Molenbosch, het bosje achter Hotel Lunia. Weer en water hadden zo hun effect op de beelden en dat maakte het wel bijzonder. Maar hij had extra kunnen bijdragen aan de vervreemding als hij de portretten had gemaakt van de vrouwen met hun hoofd in het water, zodat het haar al uitwaaierde zoals het dan kan doen.

Heel vaag zag je foto's terug in de schilderijen van Dominique Ampe, die in allerlei lagen scènes uitbeeldde, waarin foto's een bescheiden rol spelen. Zijn ze er gevonden? Hadden de mensen erop iets met de ruimte te maken? Kunst die vragen oproept.

Wie ook iets opriepen waren Janna Bathoorn en Onur Kilinçci. Zij fotografeerden Nederlanders tegen de achtergrond van een landschap of stad in het Midden-Oosten. De geportretteerden kozen zelf een hoofddeksel zoals een hoofddoek of een pet. Opvallend hoe sommige mensen er geheel ontheemd uitzagen, en anderen thuis leken te horen in die andere wereld. In de briefjes met commentaar veel lof en het woord 'kopvoddentaks'.

Bert Verhoeff daarentegen beantwoordt vragen met zijn foto's van vrouwen uit Spakenburg. Kunnen ze met hun klederdracht bowlen of internetten? Ja, want traditioneel is niet hetzelfde als ouderwets. De vrouwen die nog klederdracht dragen doen dit uit overtuiging, maar zijn ook moderne vrouwen. Opvallend was het verschil in uitstraling tussen de vrouw met en zonder dracht. Hannes Walrafen (nu blind, maar vroeger fotograaf) interviewde de vrouwen over vroeger. Gesprekjes die te horen zijn via ouderwetse telefoons met draaischijf. Ik heb het bijbehorende boekje 'Kuiven en kraplappen' gekocht, omdat het zo'n mooi compact project betrof. Een voorbeeld.

Tot slot wil ik een lans breken voor Kunstruimte Hiemstra. Hier exposeren vier kunstenaars die werk maken dat heel mooi bij elkaar past. Kleine bronzen beeldjes van Betty Paanakker en tekeningen van Tobias Böhm, die foto's lijkt na te tekenen. Een soort kistjes van Peter Hiemstra met daarin tegels waarop foto's zijn 'getransformeerd' en schilderijen van Annelies Middel die oud beeldmateriaal gebruikt namelijk om na te schilderen op oud materiaal als hout en scherven. Werk om hebberig van te worden.

31 juli 2010

HSDL


















Nee, Leeuwarden krijgt geen metro en ook geen hogesnelheidslijn. HSDL staat voor Het Schip De Lading en het is het project van stadskunstenaar Marten Winters. Deze week belde hij me op om te vragen of ik een bijdrage (in de vorm van een foto) wil leveren aan zijn schip van papier maché. Op de foto moet iets staan dat voor mij 'waarde' vertegenwoordigd. En ik moet erbij vertellen wat dat dan is.

Meteen toen hij me de vraag stelde schoot me bovenstaande foto te binnen. Niet omdat er een kind op staat. Natuurlijk, veel mensen vinden hun kinderen het meest waardevol en dat is prima. Maar ik heb geen kinderen en deze foto vertegenwoordigt voor mij dus iets anders, namelijk het plezier dat je kunt hebben in spel. Een eenvoudig spel met een paar ballen. Geen elektronica, niet iets met veel geluid en poeha.

Het gaat bovendien niet alleen om plezier, maar ook om kunde. Dat een mens, een kind of volwassene, kan genieten (en profiteren) van een vaardigheid. Niet om zo nodig beter te zijn dan anderen, niet vanwege de prestatie en al helemaal niet omdat het moet.

Maar of het nu jongleren is of hard rennen, sommen maken of een boek schrijven, een schuurtje timmeren of een koek bakken, het feit dat je iets kunt, dat je iets goed kunt, geeft enorm veel voldoening. En ik gun iedereen een vaardigheid. Eén om trots op te zijn, één waar je eigenwaarde aan ontleent. Dat heeft voor mij waarde.