28 oktober 2014

Dorp van wisselende samenstelling














(foto Cyril Marcilhacy)

Tot en met 26 oktober was op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. Dit was de laatste aflevering van mijn serie voor de Leeuwarder Courant waarin ik een keuze maakte uit het grote aanbod: The village van Cyril Marcilhacy, die te zien was in het Fries Museum.

Wie de serie The village bekijkt, belandt in een vrij donkere wereld, waarvan de bewoners zwervers of verschoppelingen lijken te zijn. En misschien zijn ze dat ook. Maar de serie heeft juist een positieve boodschap.

De Franse fotograaf Cyril Marcilhacy legt het leven vast van een groep daklozen die onderdak krijgt van de Franse ex-biker, ex-dakloze en ex-gevangene Brann du Senon. Twee jaar geleden gooide hij zijn leven om en ontpopte zich tot activist. Hij kocht een stuk grond in het bos van Fontainbleau en twintig oude caravans, waar hij daklozen eten en onderdak biedt.

Er gelden een aantal regels: geen verslavingen en iedereen werkt mee. Bij het voeren van de dieren zoals varkens en kippen, bij het water halen in een van de nabije bronnen, het uitvoeren van reparaties of het ophalen van donaties van supermarkten in de buurt. Eens per maand delen de mannen soep uit aan daklozen in de steden en geven daar voorlichting.

De samenstelling van het dorp wisselt voortdurend. Niet iedereen kan wennen aan het groepsleven. Soms wonen er maar drie of vier personen, soms wel vijftien, aldus Marcilhacy op zijn website.

Cyril Marcilhacy studeerde financiële economie en werkte twee jaar op een accountantskantoor voordat hij een cursus fotojournalistiek volgde. Hij werkt nu als freelance fotograaf. Sinds augustus 2013 leeft hij elke maand een week lang in het caravandorp. Zelfs als het dorp de levens van tienduizenden daklozen in Frankrijk niet verandert, laat het volgens hem in ieder geval zien dat er met weinig middelen toch het nodige kan worden bereikt.

27 oktober 2014

Werken langs de afgrond









(Black.Light Project)

Tot en met 26 oktober was op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. Voor de Leeuwarder Courant maakte ik elke dinsdag een keuze uit het grote aanbod. Op 14 oktober was dat het Black.Light Project, te zien in het Fries Museum.

Het optreden van Charles Taylor leidde tijdens de burgeroorlogen in Sierra Leone (1989-1996 en 1999-2003) en Liberia (1991-2002), en ook in omringende landen, tot onmenselijk lijden. Honderdduizenden mensen vonden de dood, vaak teruggevonden in massagraven, en miljoenen burgers sloegen op de vlucht.

Tien jaar lang reisden de Portugese journalist Pedro Rosa Mendes en de Duitse fotograaf Wolf Böwig door West-Afrika om verslag te doen van deze oorlogen. Hun reportages werden wereldwijd in kranten en tijdschriften gepubliceerd en in 2007 genomineerd voor de Pulitzer Prize.

In de vele jaren van hun samenwerking vroegen Mendes en Böwig zich af hoe ze het onbegrijpelijke en het onvoorstelbare in woord en beeld moesten presenteren. Was het wel mogelijk om de ineenstorting van alles wat menselijk is te documenteren en tegelijkertijd de waardigheid van de slachtoffers te herstellen?

Ze nodigden illustratoren en kunstenaars uit op een stripfestival in Duitsland, waar ze ooggetuigen ontmoetten. Zij werkten gezamenlijk aan een samenvoeging van reportages, illustraties, fotografie en tekst. Böwig: ,,Voor bekende striptekenaars als Georg Pratt was het de eerste keer dat ze zich met non-fictie bezighielden.''

Dit Black.Light Project wil een internationale dialoog op gang brengen, die (veel) verder gaat dan traditionele oorlogsverslaggeving. De verschillende elementen vallen samen tot één geheel, een nieuw medium. Na exposities in Europa, Afrika en de Verenigde Staten zullen vijftien verhalen worden gebundeld in een ingenieus boek, dat per hoofdstuk uit te vouwen valt.

In het Fries Museum is over één muur een van de verhalen te zien, dat over de Prince of the death. Het gaat over Morie uit Sierra Leone, de enige overlevende uit een dorp met duizend inwoners dat in één dag werd uitgemoord.

De 'strip' gaat gepaard met een animatie, die door tekst en muziek nog meer indruk maakt. ,,Het gevaar bestaat dat je in de afgrond valt, als je zo dicht langs de rand werkt'', zegt een duistere stem. Doelend op de gruwelen die fotograaf Böwig heeft vastgelegd. Maar Böwig heeft met zijn kompanen een indringende manier gevonden om die afgrond voelbaar te maken, en zelf een stap terug te doen van de rand.



20 oktober 2014

Permanente tentenkampen














(foto Withit Chanthamarit)

Tot en met 26 oktober is op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. Voor de Leeuwarder Courant maak ik elke dinsdag een keuze uit het grote aanbod. Op 7 oktober was dat Transplantation van Withit Chanthamarit, te zien in het Fries Museum.

Sommige fotografen reizen de hele wereld over, om te laten zien wat er in andere landen gebeurt. Ze bieden de thuisblijvers een blik over de grens. Anderen blijven dichtbij huis, maar weten met hun camera dat te registreren wat over de grens interessant wordt gevonden. Withit Chanthamarit is een van hen.

Geboren en getogen in de Thaise hoofdstad Bangkok weet Chanthamarit niet beter of er zijn om de haverklap politieke protesten die de stad lamleggen. Soms staan de doelen van de demonstranten ver van hem af en begrijpt hij hun beweegredenen maar nauwelijks. Maar een jaar of tien geleden begon hij zich te verdiepen in het fenomeen en de zich steeds herhalende volgorde van gebeurtenissen, schrijft hij bij zijn serie Transplantation.

In deze serie legt Chanthamarit de actievoerders vast, terwijl ze parken, wegen, bruggen, overheidsgebouwen en zelfs militaire bunkers bezetten. Het straatbeeld van tentjes, barricades en puin zou volgens hem door de huidige politieke onrust wel eens een alledaags beeld kunnen worden, de komende decennia.

12 oktober 2014

Congolezen welkom in Finland















(foto Laura Böök)

Tot en met 26 oktober is op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. De Leeuwarder Courant maakt elke dinsdag een keuze uit het grote aanbod. Voor dinsdag 16 september koos ik Walking on rivers van Laura Böök, te zien in het Fries Museum.

In het dorpje Pudasjärvi in het noorden van Finland wonen meer rendieren dan mensen. Jongeren trekken er weg om elders te studeren en werken. De bevolking kromp van 15.000 in de jaren zeventig tot 8500 nu. Van de overgebleven bewoners zijn er veel ouder dan zestig.

Om deze krimp een halt toe te roepen, hebben alle lokale politieke partijen gezamenlijk een bijzondere beslissing genomen. Ze streven ernaar dat in 2018 10 procent van de bevolking bestaat uit immigranten. Sinds het voorjaar van 2012 zijn er zo’n tien gezinnen komen wonen uit de Democratische Republiek Congo (DRC), die al meer dan vijftien jaar in vluchtelingenkampen verbleven.

Fotograaf Laura Böök kwam met hen in contact, toen ze een opdracht kreeg van de krant waarvoor ze werkt. ,,Ik wilde ook mijn eigen land beter leren kennen.’’ Pudasjärvi ligt tien uur treinen en een uur met de bus van Helsinki. ,,Dit is echt de rand van Europa.’’ Eerst richtte ze zich vooral op jongeren. ,,Maar die passen zich heel makkelijk aan.’’ 

Het laatste jaar concentreerde ze zich op een familie uit Brazzaville in de Republiek Congo, buurland van DRC. ,,Zij krijgen nu de kans zich hier permanent te vestigen.’’ De vader van het gezin was fotograaf. ,,Ik heb een boek samengesteld met zijn (familie)foto’s en mijn beelden.’’

Böök is vooral getroffen door de open houding van de Finnen. Ze betrekken hun nieuwe dorpsgenoten bij hun kerk, waar veel wordt gezongen. ,,Af en toe in het Frans en soms zelfs in het Swahili, tegenwoordig.’’ De familie uit Brazzaville is goed bevriend geraakt met de buren, die hen bijvoorbeeld meenemen te vissen.

8 oktober 2014

In harmonie met de natuur

















(foto Zia Zeff)

Tot en met 26 oktober is op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. De Leeuwarder Courant maakt elke dinsdag een keuze uit het grote aanbod. Op 30 september koos ik One with Pachamama, a Rainbow Gathering Journey van Zia Zeff, te zien in winkelcentrum Zaailand.

Binnen haar thema van dit jaar Ocean of possibilities heeft Fotomanifestatie Noorderlicht een onderverdeling gemaakt. Onder de noemer Call of the wild laat zij werk zien van fotografen die uit eigen ervaring putten, als het gaat om het leven in alternatieve samenlevingsverbanden. Ze volgen de roep om te leven in de natuur.

Zia Zeff is een van hen. Sinds haar prille jeugd bezocht ze met haar ouders zogeheten Rainbow Gatherings, bijeenkomst van de Rainbow Family. Wereldwijd geldt dat de deelnemers in harmonie met de natuur willen leven. Ze verwerpen geweld, de economie, en komen alleen samen in de mooiste natuurgebieden.

Zeff is niet alleen fotograaf, maar ook professioneel danser, schilder en bodypaint- en tattoeage-kunstenaar. Ze wilde haar Rainbow-familieleden kunstzinniger vastleggen dan alleen met een documentair portret. Ze vroeg hen daarom zich te laten bodypainten als het dier of de plant waarmee ze zich het meest verbonden voelen.

In winkelcentrum Zaailand hangen foto’s van Rainbow-leden, volledige gebodypaint geportretteerd, naast foto’s van soms circusachtige activiteiten in de jungle en beelden van bijeenkomsten. Samen geven ze een vrolijk en kleurrijk beeld van de Rainbow Gatherings.

5 oktober 2014

Leve het communisme




















(foto Jan Banning)

Tot en met 26 oktober is op verschillende plaatsen in Leeuwarden de Fotomanifestatie Noorderlicht te bekijken. De Leeuwarder Courant maakt elke dinsdag een keuze uit het grote aanbod. Op 23 september koos ik Red Twilight van Jan Banning, te zien in het Fries Museum.

Het communisme was een antwoord op onderdrukking van arbeiders, slechte werkomstandigheden en een groeiend besef van solidariteit als wapen. In de negentiende en twintigste eeuw inspireerden de communistische idealen miljoenen mensen.

Onder regimes die zich communistisch noemden, maar in de praktijk totalitair waren, legden de idealen het weer af tegen onderdrukking. De val van het IJzeren Gordijn en de sterke groei van de vrijemarktideologie in de late twintigste eeuw lijken de doodsteek voor politieke partijen die strijden voor meer sociale en economische gelijkheid.

Toch leven communistische idealen in verschillende landen voort onder kleine groepen Marxisten-Leninisten, Trotskisten en Maoîsten. Sinds 2013 legt Jan Banning de partijkantoren van deze groeperingen vast in zijn serie Red Twilight.

De serie is nog in ontwikkeling. Op 11 september liet Banning via Facebook weten dat hij op Cyprus het kantoor van de EDON (Verenigde Democratische Jeugd Organisatie) heeft gefotografeerd. Hij vertelt erbij dat de moederpartij op het eiland nog springlevend is en bij elke verkiezing ongeveer een derde van de stemmen haalt. Tussen 2008 en 2013 was de communistische partij op Cyprus de enige in een regering van een Europees land.

Banning (Almelo, 1954) studeerde sociale en economische geschiedenis in Nijmegen. Zijn studie drukt een groot stempel op zijn werk. Hij maakte naam met portretten van Indonesische vrouwen die in de oorlog als troostmeisjes waren gedwongen tot prostitutie. En met de serie Bureaucratics over regeringsfunctionarissen over de hele wereld, achter hun bureau.