26 mei 2017

Dauwtrappen














De ochtend van Hemelvaartsdag was zoals je een bij een Hemelvaart mocht verwachten. Dauwig, met prachtig opkomende zon, lichtbanen en druppels in het gras. Echt weer om te dauwtrappen, iets wat ik vroeger in Twente wel deed. Nou ja, één keer. Op de middelbare school. Ik heb er nog foto's van, met klasgenoten op de fiets door de omgeving van Haaksbergen. Eten en drinken mee...

Zouden er nu nog pubers zijn die in alle vroegte de wandelschoenen aandoen, of op de fiets stappen op deze dag? Met blikjes aan de bagagedrager door de straten rijden, om alles en iedereen wakker te maken? Dat laatste deden wij toen niet, trouwens. We hielden het rustig.

Afgelopen donderdag was het ook rustig in het Leeuwarder Bos, zoals meestal rond deze tijd. Ik kom  er dan alleen andere hondenbezitters tegen. Die ene hardloper en een vroege fietser vielen daarom wel op. Maar misschien kenden zij de traditie van Hemelvaartsdag ook.

1 mei 2017

Ver weg











Op een mooie zondag is het al snel 'druk' in de Alde Feanen bij Earnewâld. Dit soort landschappen, veel vogels en goede wandel- en fietspaden trekken veel dagjesmensen en natuurliefhebbers naar het Nationale Park. Toch kun je je er weg van alle drukte wanen en zelfs ver van huis...

17 februari 2017

Vakman
















Boekbinder Wytze Fopma uit Wier figureerde in de eerste aflevering van onze serie Handwerk, over bevlogen ambachtslieden in het culurele veld. In relatief korte tijd heeft hij een naam opgebouwd als een vakman, die geen uitdaging uit de weg gaat. Hij was verantwoordelijk voor de bijzondere kaft van mijn jubileumboek over pepermuntfabriek Fortuin Dockum bv. En in de toekomst hoop ik nog vaker met hem samen te werken.

Voor de Leeuwarder Courant schreef ik het volgende over hem:


Sinds 1999 werkt Wytze Fopma in de grafische sector. Als zeefdrukker, in de offset-drukkerij en bij Multicopy. Daar schopte hij het tot aanstormend verkooptalent van het jaar. Toch was hij ontevreden met wat hij maakte, wetend wat mogelijk is. 'Zo ontdekte ik de wereld van de bijzondere grafische producties.'
Op de crematie van zijn pake in 2006 raakte hij aan de praat met een man die vroeger van alles met hem had beleefd. 'Hij had bij mijn opa ondergedoken gezeten, was verraden, opgepakt en gevlucht... Hij had zijn verhaal al een paar keer opgeschreven en ik wilde dat verhaal vorm geven.'
Zonder kennis van boekbinden begon hij een zoektocht. Hij zag op internet een set messing letters te koop staan, belde de aanbieder in Doetinchem en eenmaal daar, kocht hij er ook een pers bij. 'Toen kon ik een boekband bedrukken, maar ik wist nog niet hoe.'
De Doetinchemer bracht hem in contact met een vriend in Dodewaard, die in 1998 het roer om had gegooid en van het ene op het andere moment een boekbinderij had overgenomen. 'Die was net zo begonnen als ik.' Via deze contacten en stages wist Fopma machines en kennis te verwerven. Wat soms lastig genoeg is, want de klassieke boekbinder verdwijnt.
In 2009 verbouwde hij zijn huis in Wier, creëerde plek voor de apparaten waarop hij zijn eerste boekcassettes en bijzondere uitgaven maakte. In 2014 waagde hij de sprong in het diepe. Hij nam ontslag. 'De eerste paar maanden heb ik met veel mensen gesproken, maar ik had geen omzet.' Kennelijk had hij toch goede dingen gezegd, want na die eerste weken begon het te lopen en sindsdien 'heb ik het alleen maar druk gehad'.
Vormgevers en een enkele uitgever, verzamelaars en kunstenaars weten FopmaWier te vinden. Ze stellen hem soms voor moeilijke opgaven. Zo wilde fotografe Ellen Korth een serie handgebonden katernen in een cassette, waarbij de pagina's van elk katern steeds kleiner worden. Een grote en een iets kleinere pagina liggen tegenover elkaar, terwijl de foto's wel exact overlopen. 'Ik heb 's nachts uitgedacht hoe ik dat moest doen.'
Ook het jubileumboek van pepermuntfabrikant Fortuin Dockum – voorzien van boekband met diepliggende afdrukjes van het Wilhelmina-'kopje' - vroeg precisie en deskundigheid. Maar het meest bijzondere boek is dat met een groot omslag van drie lagen pulp. 'Mei de pers kreeg ik het vocht er wel uit, maar voor de laatste tien procent hebben we het afgebakken in de oven.' Dit boek bedacht hij met bakker Joop van der Veen uit Franeker die onlangs plotseling overleed. Al blijft het op de plank liggen, het is daarom dat Fopma deze eenmalige vingeroefening koestert.

5 februari 2017

Waarschuwing

















Zijn schilderijen worden vaak gezien als een ode aan het Friese landschap, een ode aan Gods schepping zelfs. Maar de Leeuwarder beeldend kunstenaar Jentsje Popma wil juist waarschuwen voor toenemende schaalvergroting en de drang naar alsmaar meer 'productie'. Je ziet landschap, maar zonder natuur, zegt hij er zelf over.

De sloten zijn recht en dood, de velden vol koolzaad weliswaar vrolijk geel, maar groot en strak. Op dit moment hangen schilderijen van hem op een groepstentoonstelling in Galerie Zofier in Workum. Ook andere schilders tonen daar landschappen. Ik schreef erover in de Leeuwarder Courant.

Het werk van Popma is te koop, en hij hoopt dat er belangstelling is. De opbrengst in namelijk bedoeld voor de Stichting Nijkleaster, die ijvert voor een stiltecentrum in de buurt van Jorwert. Popma liet zijn complete atelier met alles dat erin stond en hing na aan de stichting. Zij mag zijn nalatenschap te gelde maken voor startkapitaal. Wat zou het mooi zijn voor de 95-jarige kunstenaar als hij nog mag meemaken dat het doel wordt behaald.

Hij vindt het stiltecentrum heel belangrijk, omdat hij hoopt dat mensen er een plek vinden om tot zichzelf te komen. Zodat zij zich niet genoodzaakt zien een einde aan hun leven te maken. Want dat er mensen van een dak of voor een trein menen te moeten springen, vindt hij 'vreselijk'. Hij heeft geprobeerd zijn gevoelens te verwerken in de schilderijen die hij 'De vlucht naar het licht' heeft genoemd. Een titel waaruit een troostrijke gedachte spreekt. Al wees een vriend hem erop dat mensen die voor de dood kiezen, juist geen licht meer zien.