20 juni 2011

Hip


















(foto Jeroen Toirkens)

Het gebeurt niet vaak dat ik zelf op de foto sta, maar gelukkig bevind ik me soms in gezelschap van andere fotografen en dan wil het nog wel eens voorkomen dat ik voor een lens beland. Niet als ik het doorheb, maar als ik in gedachten ben. In dit geval, dus.

Jeroen Toirkens - mededeelnemer aan de Noorderlicht Masterclass- heeft deze foto van me gemaakt met de Hipstamatic tool op zijn iPhone. Geweldige trucendoos is dat, die ik beslist ook eens wil gebruiken. Mijn telefoon doet het echter nog prima, en na een paar andere grote uitgaven houd ik het nog even bij dit oude modelletje. Maar misschien kan ik de app ook op mijn iPad gebruiken?

De 'lens' vertekent trouwens enorm. De stapeltjes voor in beeld zijn contactprintjes van 4 bij 8 centimeter ongeveer. Het lijken wel stapels kranten die bij het oud papier zijn gezet!

14 juni 2011

Reisplannen



















foto Jeffrey Silverthorne

'Life's what happens to you while you were busy making other plans', volgens John Lennon. Deze woorden schoten me meteen te binnen bij de titel 'Travel plans' en de foto's van Jeffrey Silverthorne, te zien in Noorderlicht Gallery in Groningen. Silverthorne maakte in de jaren zestig foto's in een mortuarium, zoals die hierboven. 'The woman who died in her sleep', heet deze. En behalve haar zie je er gestorven kinderen, baby's soms nog, die na een autopsie met grote steken zijn dichtgenaaid.

Luguber? Misschien. In elk geval realistisch. Waarom Silverthorne deze foto's heeft gemaakt, vroegen we hem de dag na de opening van de expositie. Wij - deelnemers aan de Noorderlicht Masterclass - hadden de maker een paar uur voor onszelf. 'In de jaren zestig maakte de oorlog in Vietnam veel indruk op me. Het leven van jonge mensen leek geen enkele waarde te hebben, soldaten stierven bij bosjes. Dat was een vorm van sociale pornografie.'

Maar, gaf Silverthorne toe, hij maakte de foto's ook omdat hij nieuwsgierig was. 'En omdat het kon.' Iemand bood hem de gelegenheid en die greep hij aan. Net als dat hij transseksuelen en circusartiesten fotografeerde. 'Iedereen leek toen naar de zelfkant van de samenleving te kijken.'

De expositie biedt overigens meer dan dergelijke directe confrontaties. Als een soort rode draad hanteert hij het verhaal van 'Mister Lotus' die op reis gaat. Een 'coming of age' reis van een jongen die volwassen wordt. Met poppetjes beeldt hij het reizende mannetje uit. Een beetje kinderlijk, maar met een serieuze ondertoon.

Een foto van een paard met doorgesneden hals in een plas bloed confronteert. 'De dood is niet ongebruikelijk', aldus Silverthorne feitelijk. 'Het paard staat symbool voor opoffering. Er moet iets sterven zodat iets anders geboren kan worden.'

Stierengevechten hebben Silverthornes interesse vanwege dezelfde symboliek van bloed, offer en dood. Hij maakte in Spanje een portret van een liggende naakte vrouw die een sigaret rookt. 'Het roken symboliseert de dood en het draadje van haar tampon dat je nog net kan zien, verwijst naar de levenscyclus.'

Na zijn reportagefotografie experimenteerde Silverthorne veel - in de studio - met (bijbelse) symboliek en mythologie. De peer duikt bijvoorbeeld verschillende keren op als symbool van offer, vruchtbaarheid of het lichaam.

'Ik zie niet veel liefde', merkte iemand op. 'Het leven is ook hard. Er is wel tederheid, maar het leven is niet teder. Alleen individuën zijn dat', vond Silverthorne. Die tederheid spreekt uit zijn portretten van kinderen. Die kijken nog relatief onbevangen de wereld in. Zijn boek eindigt met een jongen die je ziet liggen op een bank. 'De jongen kijkt het beeld uit, straalt een zekere sereniteit uit. Zijn speelgoed verwijst naar zijn jeugd, die mogelijk snel voorbij is.'

Veertig jaar omvat zijn oeuvre en deze expositie. Silverthorne zei 'verbaasd' te zijn met de Nederlandse aandacht voor zijn werk. Maar aan de andere kant moest hij bij het zien van (slechts) twee volle zalen constateren: 'is dit het nou'.

12 juni 2011

Omslag













Van Vincent Mentzel verscheen dit jaar een overzicht van veertig jaar fotojournalistiek: Foto Vincent Mentzel. Wat een klus moet dat geweest zijn, om daar een samenhangend geheel van te maken! Het is een heel dik boek geworden, gelukkig, want er is zoveel moois in te bekijken.

De indeling lijkt met een grapje te beginnen: mensen die een NRC Handelsblad vasthouden, lezen of over hun hoofd hebben liggen. NRC, van 1973 tot oktober 2010 werkgever van Mentzel. Maar al bladerend ontdek je dat de foto's steeds zijn gegroepeerd rond een gemeenschappelijk detail: hand onder de kin, armen over elkaar, handen in de zij, armen gespreid, de pose van de bodyguard, sprongen, brillen, ateliers...

Honderden foto's brengen met samenhang en soepele overgangen; uitgeverij d'jongeHond en vormgever Irma Boom hebben er een prestatie van formaat mee geleverd. Letterlijk en figuurlijk. Dat dit lukte heeft natuurlijk alles te maken met het basismateriaal: de foto's van Mentzel. Eerst denk je dat die groepjes afbreuk zullen doen aan de kwaliteit van de individuele foto's, maar al snel blijkt dat de indeling juist onderstreept dat hij steeds oog heeft voor wat een situatie uittilt boven het alledaagse.

Pas bij het zoeken van een illustratie bij dit stukje kwam ik erachter dat het boek met verschillende omslagen is verschenen. Mijn exemplaar heeft de lezende Chinees voorop. Vind ik niet erg, als krantenmens. Maar die van een lachende Beatrix had ik ook heel mooi gevonden!

11 juni 2011

Naarden


















televisiekok en culinair schrijver René Pluijm
(uit serie 'Cooks' van Marie Cecile Thijs)

Het is al weer een week geleden, maar ik wil er toch even op terugkomen. Naarden. Fotofestival Naarden om precies te zijn. Met als hoofdexpositie in de Grote Kerk het drieluik van Koos Breukel, Joost van den Broek en Stephan Vanfleteren. Bij het zien van hun werk vonden collega's Inge Hondebrink, Dick van Aalst en ik: 'hier doen we het voor'. Of althans, we streven ernaar het ook zo goed te doen.

Het werk van de drie sterren hing aan verschillende wanden door elkaar. Dat werkte mooi, ze vormden meer een eenheid dan je vooraf zou denken. Ook in de vitrines met allerlei voorwerpen uit hun persoonlijke archief en verzamelingen vertoonde opvallende gelijkenissen, vond ik. Een liefde voor mensen: gewone mensen, maar ook de buitenbeentjes.

De portretten die Marie Cecile Thijs maakte van 'cooks' paste er qua sfeer goed bij. Mooi licht, prachtige styling en goede blikken. Het Engelse woord 'composed' schoot me hierbij te binnen: gecomponeerd en 'beheerst'.

De fotoverhaaltjes van Susanne Reuling over geluk konden ook wel, maar de kleurige 'collages' van Lieve Prins verbaasden me. Daar had ik een andere plek voor gezocht. En waarom niet de hele kerk voor Joost, Koos en Stephan? Had makkelijk gekund.

Verder gedrieën Naarden doorkruist. De Gele Loods was me te vol, dat deed de fotografen die er hingen geen recht. Ook Bastion Oranje herbergde veel fotografen tegelijk. Misschien had de keus verder beperkt moeten worden?

In elk geval vond ik het raar om op verschillende plaatsen archiefbeelden (Spaarnestad) te zien en echt oude foto's uit National Geographic: niet bepaald de 'actuele stand van zaken in de Nederlandse fotografie' (citaat van website festival). De ruimte hiervoor had besteed kunnen worden aan hen die nu zo'n krap plekje hadden...

5 juni 2011

Commentaar














Wie er op deze foto staan, zal ik zo vertellen. Belangrijker voor mij is dat de dummy van mijn Cambuurboek hier te zien is, linksonder in het hoekje. Gastdocent David Birkitt (DMB Media) heeft er - tijdens de laatste sessie van de Noorderlicht Masterclass - al naar gekeken en een aantal steekhoudende opmerkingen gemaakt.

Positief: sterke portretten (sterker dan je stadionshots), met goede 'editing' en 'typography' valt hier wel een boek van te maken. 'It's all in there.' Met zijn tips voor het promoten van je werk moet het ook lukken het onder de aandacht van kopers, belangstellenden en eventuele nieuwe opdrachtgevers te brengen.

David kijkt hier naar het werk van Inge Hondebrink. Achter haar staan de Zweedse fotograaf Joakim Roos (met bril) en Jeroen Toirkens (Nomad).

Opzet














De personen in mijn boek over de achterban van SC Cambuur hebben soms een verband met elkaar: vader en dochter, kind en organisatoren Kidsclub-activiteiten. Ik wilde er daarom voor zorgen dat ze in de goede volgorde in het boek komen te liggen, en dat de foto's hun verhaal ondersteunen. Een hele puzzel, waarvoor ik twee werkbladen in de Blokhuispoort nodig had. En dan bleven er nog twee akelig dikke stapels over van proefprintjes die ik niet gebruikte.

Op een gegeven moment had ik een acceptabele volgorde, bleek dat ik niet pagina's had geteld, maar spreads. Dus twee keer zoveel foto's als ik kwijt kon. Dat betekende rigoureus ingrijpen. En minder letterlijk de interviewtjes illustreren, maar soms ook kiezen op compositie of kleur.

Prints van de pagina's gingen mee naar Groningen, voor de laatste sessie van onze Noorderlicht Masterclass. Heel spannend om het geheel voor te leggen aan mijn kritische collega's en (gast)docenten.