31 december 2013

Happy New Year




















Dear all,
The year has passed in a flash. When I look back on this blog I seem to have posted a similar photo only a short while ago. But in the meantime I've lost quite a few colleagues because of cut backs, I've changed desk at the newspaper Leeuwarder Courant (from supplements to the arts) and gained a year.

In the field of photography I saw some great projects, about which I've posted some blogs. I've visited Noorderlicht, Fotofestival Naarden and Paris Photo. Stayed in touch with some lovely photography friends, but also lost touch with some others. I hope the new year will bring us back together. Maybe in Arles or Perpignan this time? Or some other interesting venue.

I wish you all a sparkling 2014!

Lieve allemaal,
Het jaar is voorbij gevlogen. Nog maar kort geleden heb ik een soortgelijke foto als hierboven op deze blog gezet, voor mijn gevoel. In de tussentijd heb ik afscheid moeten nemen van collega's, die wegens bezuinigingen moesten vertrekken. Ik heb een andere functie gekregen bij de Leeuwarder Courant (verhuisde van bijlage- naar cultuurredactie) en ben weer een jaar ouder.

Op fotografiegebied maakte ik kennis met een paar interessante projecten, waarover ik op deze blog ook wel heb geschreven. Ik was een aantal keren bij Noorderlicht, Fotofestival Naarden en bezocht Paris Photo. Ik wist contact te onderhouden met een aantal fotografiecollega's, met anderen raakte ik het contact een beetje kwijt. Maar misschien lukt het in 2014 elkaar weer te zien. Mogelijk dit keer in Arles of Perpignan?

Ik wens jullie allemaal een spetterend 2014!

26 december 2013

Winkeljuffrouw van 83














Nel Cupido is 83 en eind maart van dit jaar begon ze een winkeltje in de Dorpsstraat van Vlieland. Het gaat om een miniwinkel, in haar woonhuis, want dat is toegestaan.

De gemeente Vlieland heeft een wijziging op het bestemmingsplan goedgekeurd die dit soort huiskamerwinkels toestaat. De oppervlakte mag niet te groot wezen, maximaal 20 vierkante meter, en het aanbod moet aanvullend zijn op het bestaande aanbod van het waddeneiland. Nel is de eerste die van deze mogelijkheid gebruik maakt.

En ze heeft van alles. Schilderijen van verschillende eilanders, tweedehands kleding, meubels en boeken, zelfgemaakte cadeauartikelen en knuffels, kussens en sokken, ansichtkaarten en dekens. Die laatste breit ze zelf, van wol of katoen die anderen haar aanleveren. Bezoekers en voorbijgangers zien haar geregeld met haar grote breiwerken. 'Ik verkoop er wel twintig per jaar.'

Overigens zijn sommige schilderijen van haar hand, evenals de dierenriemdoosjes met lieve dingetjes erin, gequilte kussens en bundels met gedichten. Maar tegen een bescheiden 10 procent van de opbrengst verkoopt ze ook boeken voor de Drumbandschuur, kleding voor drie buitenlandse projecten en sokken voor een vriendin. Nel is een fenomeen, en dat wordt haar winkel vast ook. Meer hierover in de Leeuwarder Courant.

17 december 2013

Foto van foto van...




















(foto Leo van der Laan)

Een trots model, gefotografeerd door een trotse vader. Met een foto van mij. Voor het betere Droste-effect.

In augustus maakte ik het portret van Anne Marthe met paard in Manege Molenruiters. Het duurde even voor de definitieve keuze was gemaakt, de print besteld en de foto ingelijst door Nienke Koopman. Maar nog net voor de jaarwisseling kreeg ik deze foto toegestuurd.

Het idee van vader Leo is een serie te laten maken van Anne Marthe, met steeds een portret door een andere fotograaf. Voor een bijzondere portretgalerij van een bijzonder kind. En dat is het. Ik ben trots dat ik degene was die deze reeks mocht beginnen.

15 december 2013

Uit je hoofd














In de serie 'weekendmoment' stond gisteren (zaterdag) deze foto van Ingrid Weurman in de Leeuwarder Courant. Ze gaat elke zondagavond naar tangoles in de oude synagoge. Rob en Inez verzorgen daar lessen en een wekelijkse salon, waar liefhebbers elkaar treffen en kunnen oefenen.

Ingrid heeft zich sinds haar scheiding op de tango gestort. In de weekeinden is ze op de dansvloer te vinden. Vrijdagavond in de salon in Leeuwarden, zondag in die van Groningen. En dan 's avonds nog naar les met danspartner Leo van Maanen. 'De muziek haalt je even helemaal uit je hoofd. Ik ga altijd helemaal ontspannen en vrolijk naar huis en slaap dan heerlijk. Het is een heel mooie afsluiting van de week.'

Heb je ook zo'n weekendmoment? Een cryptogramgroepje in het café? Eenden voeren met de kleinkinderen bijvoorbeeld? Meld dit dan via tips@lc.nl of aan mij.


10 december 2013

Parijse combinatie
















In vervolg op het bericht À la Bogaers presenteer ik jullie hier een tweede Parijse combinatie. Gisteren had ik even tijd. Terwijl ik aan de telefoon op verbinding zat te wachten, bekeek ik nog eens mijn foto's van ons bezoek aan Paris Photo, halverwege november. Ik meende toch meer dan één koppel foto's te hebben geschoten in de geest van Paul Bogaers' 'Upset down'...

De foto links is een grappige. In een etalage stond een grote plant, met daarop gericht een spot die steeds van kleur veranderde. Vooral 's avonds gaf dat een bijzonder effect op de bladeren. De vitrine was vlakbij ons hotel, dus we zijn er in het lange weekeinde dat we in Parijs waren een paar keer langsgelopen.

Op het moment dat ik een muur passeerde met daarop de foto rechts, zag ik er meteen een combinatie in. Temeer omdat zo'n zelfde voorstelling van het stel met paraplu op een ander muurpaneel hing met een roze paraplu. Die had als derde beeld deze combinatie kunnen aanvullen, ware het niet dat van deze de mooiste uitsnede te maken viel.

3 december 2013

Werkers














(foto Sebastião Salgado)

Een eeuwigheid geleden zag ik in Rotterdam een expositie met werk van Sebastião Salgado. Beelden van arbeiders in zwavelmijnen, herinner ik me. Kinderen soms nog, met grote brokken gele steen op hun schouder in de stinkende dampen. Er waren ook foto's van mijnwerkers in Latijns-Amerika (zie boven) op zoek naar goud. Zouden ze dat ooit vinden in zo'n 'zwarte' wereld?

Poeh, foto's met bijbelse proporties vond ik het. Vooral die van de diepe open mijnvalleien. Als een soort omgekeerde toren van Babel.

Salgado werkte van 1986 tot 1992 aan zijn serie 'Workers', waartoe deze beelden behoren. Zijn zwart-witte werk maakt dat de soms grauwe wereld waarin deze mensen moeten leven, nog somberder overkomt. Het geeft ze bovendien iets tijdloos, alsof dit voor altijd zo door zal gaan. Zonder einde.

In de Polka Galerie in Parijs was dit najaar een expositie van Salgado's werk te zien. Zijn foto's van 'Workers' moeten €15.000 tot €20.000 opbrengen. Een heel bedrag. Hoe lang zouden de personen die hij portretteerde hiervoor moeten werken?


1 december 2013

Weekendmoment














Dit is al de derde aflevering in de serie 'weekendmoment', die we zijn begonnen in de zaterdagbijlage van de Leeuwarder Courant. Een reeks waarin mensen op portret komen tijdens hun weekeindritueel, dus bijvoorbeeld Jet Eringa-de Jong die voor elk weekeinde haar haar laat doen bij de kapster Nynke van der Vegt in knipsalon De Spiegel.

In de eerste aflevering haalde Barbara Frehe-Ashworth een Daily Telegraph om op de hoogte te blijven van het Britse nieuws. Ze geniet vooral van de ingezonden brieven. 'Zo mooi als de Engelsen kunnen formuleren, lees je het niet in de Nederlandse kranten', vindt ze.

Rob de Jong en Ele Boskma zaten in aflevering twee achter een biertje in het Oranjebierhuis, zoals elke zaterdagmiddag om 17 uur. Beide mannen zijn de beste vrienden, kennen elkaar al dertig jaar. Altijd op hun vaste stek aan de stamtafel te vinden.

Vandaag heb ik al weekendmoment nummer vijf gefotografeerd, over een week of wat te zien en lezen in Sneon en Snein. En wie nog leuke tips heeft… Mailen kan via bijlage@lc.nl.

30 november 2013

Vlechtwerk




















Zangeres Nynke Laverman zingt een 'duet' met de Friese hengst Marten Hendrik, in de muziektheatershow 'Faderpaard' die tijdens de hengstenkeuring wordt opgevoerd (9 en 10 januari). Afgelopen woensdag oefende ze in hengstenhouderij De Schoone Weide in Ansen. Ik was erbij voor een verslag dat vandaag in de Leeuwarder Courant staat.

'Faderpaard' is een voorstelling, gebaseerd op het gedicht 'It Faderpaard' van overleden dichter Tsjebbe Hettinga. Zijn stem en stukjes van het gedicht zijn te horen in de voorstelling. 'Foar my is Tsjebbe muzyk', zegt Nynke Laverman.

Hettinga vlecht in zijn gedicht banden tussen vader en zoon. In de show heeft regisseur Jos Thie vijf nummers opgenomen van de laatste cd van Nynke, 'Alter'. Want ook zij vertelt over de band tussen ouder en kind, het gevoel van verbonden maar ook vrij te zijn. 'Sa bûn, sa frij…'

Op verschillende plaatsen in de wereld oefenen artiesten voor 'Faderpaard'. In de Verenigde Staten,  Frankrijk en Zuid-Afrika. 'Dat fyn ik hiel besonder, dat ynternasjionale karakter', aldus Nynke. Straks moeten al hun onderdelen - van ingetogen liedjes tot uitbundig western rijden - in elkaar passen en tot één geheel worden gesmeed.

Tijdens de training was te zien dat hengst Marten Hendrik de muziek van Nynke herkende. Het was de derde keer dat de twee elkaar troffen. Bij het horen van haar stem spitste hij zijn oren. Nu nog aan de hand van eigenaar Susan Bouwman liep hij naar de zangeres toe. Maar in januari moet de routine zijn ingesleten dat hij haar rustig op eigen gelegenheid nadert.

Speciaal voor de foto mochten zijn manen helemaal los. Maar na afloop van de fotosessie vlocht Susan het haar weer snel in, anders stapt Marten Hendrik erop.

Meer foto's zijn te vinden op mijn website: www.gittebrugman.nl


28 november 2013

What you know













Het boek van David Hilliard is aangekomen! Tweedehands, maar als nieuw. Ik ben blij.

Het is een genot te studeren op de combinaties die hij maakt. Door een kleine verandering in focus of standpunt is elk onderdeel van zijn (meestal) drieluiken net niet wat je verwacht. Je moet twee keer  kijken hoe hij zijn beelden opbouwt.

Hij heeft er een aantal gemaakt die verticaal zijn, maar dat werkt minder vervreemdend. Het is subtieler als hij zijn verhaal vertelt in het horizontale vlak.

Achterin staat een interview van Vince Aletti met de fotograaf. David vertelt over zijn jeugd. Zijn vader documenteerde hun leven in series foto's die hij samenvoegde tot panorama's: 'poor man's panoramic camera images'. Ook lag er altijd wel ergens een camera om 'through-the-door shots' te maken van iemand die binnen kwam en dan werd verrast. Bovendien verhuisde het gezin vaak, waardoor David de behoefte kreeg om elke plek waar hij terecht kwam goed te documenteren.

Zijn vader - marineman en fabrieksarbeider - is het onderwerp van veel van zijn series. Hij accepteerde heel makkelijk dat deze ene zoon homoseksueel is. 'He'd come home from working the third shift at W.C. Grace and he'd have a few beers and build his gay kid a dollhouse. So, yeah, that's amazingly formative, and in the best possible way.'

Zijn vader begrijpt niet goed waarom iemand geld wil betalen voor foto's van een oude man in zijn onderbroek die Playboy leest, maar steunt David in zijn werk. Als hij langskomt, heeft zijn vader soms weer een nieuwe scène bedacht waarin hij een rol kan spelen, bijvoorbeeld.

De foto's zijn soms wel wat geënsceneerd, maar niet bedacht. Ze stoelen allemaal op herinneringen en verhalen uit Davids eigen leven. Een van zijn docenten, waarschijnlijk Nick Nixon, zei ooit tegen hem: 'Fotografeer wat je kent, of waar je om geeft' en dat heeft hij zeer ter harte genomen.

En ik kom er steeds weer achter dat ik fotografie vanuit deze drijfveer het mooist vind.

26 november 2013

Eigen idioom










(foto David Hilliard)

Fotograaf David Hilliard heeft zich een eigen fotografisch idioom toegeëigend met zijn panorama's bestaande uit verschillende delen, die eigenlijk individuele foto's zijn. Per deel verschuift de focus, waarmee hij de kijker stuurt. 'Een effect dat ik niet zou kunnen bereiken met één enkele foto', aldus Hilliard.

De Amerikaan is al jaren bezig zijn eigen leven en dat van zijn naasten vast te leggen. Hij probeert zo orde aan te brengen in een chaotisch bestaan. Hilliard richt zich op het persoonlijke, het vertrouwde en gewone, waarbij hij autobiografie en fictie met elkaar verweeft.

'In zijn foto's gebruikt hij fysieke afstand vaak om emotionele afstand te tonen. De steelse blikken die mensen uitwisselen, krijgen een diepere betekenis. En wat eerst intiem en subjectief lijkt, is vaak een commentaar op grotere zaken in het leven', aldus een vrije vertaling van Hilliards werk op zijn website.

Tijdens Paris Photo was een aantal panorama's van hem te zien in stand A44, van La Galerie Particulière. Een boek met zijn werk was uitverkocht, maar via internet heb ik ondertussen een tweedehands exemplaar op de kop weten te tikken. Hopelijk arriveert dat deze week. Ik ben benieuwd. Wordt vervolgd...

25 november 2013

Zoals het is...














(foto Franck Gérard)

Het viel ons dit jaar op dat er veel minder collages van foto's waren dan afgelopen jaren op Paris Photo.  Ik vond dat wel jammer, ik houd wel van die verzamelingen waarvan het geheel meer is dan de som der delen. Eigenlijk was 'Projectroom' van Franck Gérard de enige, die we konden vinden.

Gérard richtte een kleine kamer in bij galerie Melanie Rio. Met zwarte wanden, waarop in hij in de een vorm van een ruit steeds allerlei beelden bij elkaar had gehangen, waarvan de onderlinge samenhang niet meteen duidelijk was. Deze foto maakte onderdeel uit van een van de groepen foto's.

Als ik het goed begrijp van zijn website, maken ze deel uit van de serie 'En l'état', wat zoveel betekent 'zoals het is' of 'in de staat'. Sinds 1999 maakte Gérard autonome foto's, soms kleine reeksen, van het dagelijks leven. 'Elk beeld is als een woord waarmee je zinnen en gedichten kunt schrijven, of zelfs verhalen', aldus de fotograaf. 'Het is een bescheiden soort poëtische encyclopedie van mijn zwerftochten in publieke en private sferen.'

Zijn collectie bevat tienduizenden beelden, en hij is ze nog aan het inventariseren...

22 november 2013

À la Bogaers
















Elk jaar als we in Parijs zijn, bedenken we voor onszelf wat we dit keer zullen fotograferen. Ik blijf trouw aan mijn al jarenlang lopende serie 'European couples', maar ik wilde dit keer ook iets nieuws proberen.

Toen Titeke Postma bij het zien van dit blauwe slot zei 'Kijk, dat vind ik nu een leuke foto', bedachten we dat we daar iets mee konden doen. Een tweede beeld zoeken dat met dat eerste een combinatie vormt. In de stijl van Paul Bogaers ('Upset Down').

Bogaers (Tilburg, 1961) speelt veel met associatie en suggestie. Hij is een van de eerste fotografen die zijn eigen beelden combineerde met 'vernacular photography'; snapshots, ansichtkaarten en dergelijke. Met zijn combinaties nodigt hij de kijker als het ware uit nieuwe verbindingen en betekenissen aan beelden toe te kennen.

En het is grappig te merken dat je de wereld om je heen gaat scannen in een zoektocht naar de perfecte blauwe shawl, omdat je denkt dat je daarmee wat kunt. Nu ik ze zo bij elkaar zie, ben ik er wel tevreden over. Veel meer combinaties heb ik nog niet gevonden, maar het begin is er.

20 november 2013

Nawoord

















(foto Tamas Dezso)

Aan de zijkant van zijn stand had galeriehouder Robert Koch (stand A33) tijdens Paris Photo drie grote foto's van Tamas Dezso hangen. Deze jongen - Ciprian, the bear danser - was de eerste. Op de tweede stond een grote groep schapen in de sneeuw (Sheepfarm, Silvaso de Sus), die de fotograaf angstig in de gaten hield. En de derde toonde een landschap met een bevroren meer, waaruit een kerktoren omhoog stak: The flooded village of Geamana.

Dezso maakte deze beelden in Roemenië, tijdens de winter. Alle foto's hebben daardoor een zelfde kleurenpalet van veel wit met bruin, groenig en grijs. Twee foto's vormen daarop een uitzondering. Deze zijn binnenshuis gemaakt en tonen een stoel, en een man. In beide gevallen staan zijn onderwerpen tegen een helder blauw geverfde muur, die overigens betere tijden heeft gekend.

Hij noemt zijn serie 'Notes for an epilogue': aantekeningen voor een nawoord. Zo'n titel geeft lading. En waar de foto's al niet genoeg verval, bedreiging en naderend onheil in zich hadden voegt hij dat met deze titel toe.

Op de website van de galerie valt te lezen dat Dezso een mooi maar somber beeld geeft van een snel verdwijnende samenleving. Van de tradities en gebruiken op het platteland, die van generatie op generatie zijn overgeleverd. Hij richt zich op de geïsoleerde regio's van Roemenië, de ineenstortende of vergeten fabrieken, de mensen en de bijna verdwenen cultuur. Het autocratisch regime (1946-1989) werpt zijn schaduw nog vooruit en laat zien waar het land en het volk staan.

19 november 2013

Een ode




















(werk van Irma Frijlink)

Al tijdens de opening van Kunstmaand Ameland was ik gegrepen door het project 'Ode aan een onzichtbare generatie' van Irma Frijlink. Er komt geen foto in voor, maar voor haar portretten gebruikte ze foto's waar de vrouwen 'zo voordelig mogelijk' op stonden.

Ik schreef er het volgende verhaal voor cultuurbijlage Freed van de Leeuwarder Courant over:

Oude zakdoekjes met een witte ondergrond. Textielkunsternaar Irma Frijlink zoekt ze. En dat niet alleen, ze wil ook de geschiedenis van de eigenaresse weten.

Irma Frijlink is bezig met een kunstproject geïnspireerd op de generatie van haar moeder. Hiermee wil ze een ode brengen aan alle vrouwen die na hun trouwen niet meer mochten of konden werken. 'Zij wilde vaak wel, maar óf ze werden ontslagen als ze gingen trouwen óf de echtgenoot wilde het niet. Vanaf hun trouwen waren zij 'de vrouw van...'.' Anderen volgden alleen de lagere school, meer was immers niet 'nodig'.

Deze vrouwen, veelal geboren vóór de Tweede Wereldoorlog, waren opgevoed met het idee dat zij dienstbaar moesten zijn en offers moesten brengen in het leven. Zij cijferden zichzelf weg. Veel van deze vrouwen vonden dat ook de normaalste zaak van de wereld. 'Zo waren de rollen immers verdeeld: de man bracht het inkomen binnen en de vrouw was thuis en zorgde voor de kinderen. Hier was eigenlijk nooit enige discussie over.'

Dankzij al deze vrouwen konden de mannen carrière maken. 'Veel van deze vrouwen hadden talenten die hierdoor niet tot bloei kwamen.' De een vond dat prima, maar anderen hadden daar moeite mee. Die zochten naar manieren om toch hun vaardigheden in te zetten, bijvoorbeeld als vrijwilliger.

Naast het huishouden staken veel vrouwen hun tijd in handwerken en tuinieren. En wat ze altijd bij zich hadden, was zo'n wit kanten zakdoekje. In de mouw van hun blouse of in hun decolleté gestoken. Frijlink verzamelt deze zakdoeken, en zoekt het verhaal erachter. 'Van wie was deze zakdoek? Wat deed deze vrouw voor haar huwelijk? Wat vond ze ervan dat ze als getrouwde vrouw geen betaald werk meer kon doen? Wat deed ze dan wel?'

In Strandhotel Buren aan Zee op Ameland toont ze momenteel - als onderdeel van Kunstmaand Ameland - vijftig verhalen, die ze al heeft opgetekend voor deze 'Ode aan een onzichtbare generatie'. In een kleine ruimte hangen twee wanden vol zakdoekjes. Op het ene heeft Frijlink met de naaimachine steeds het levensverhaal van de betrokken vrouw geborduurd. 'Hoe meer verhalen, hoe meer diversiteit.'

Op een tweede zakdoekje schilderde ze in eenvoudige streken de basis van een portret, dat ze daarna met de naaimachine verder uittekende. Soms heeft ze er in witte steekjes nog elementen uit het verhaal aan toegevoegd, zoals muzieknoten, sommen of een roos. Deze portretten zijn gebaseerd op foto's 'waar ze op hun gunstigst op staan'.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de eerste in de reeks: Frijlink heeft hier het huwelijksportret van een jonge vrouw afgebeeld met bloemen op het hoofd, gebruik maken van de bloemen op het destijds bij haar trouwjurk passende zakdoekje. Erbij staat het relaas van een jonge vrouw die studeerde, drie kinderen kreeg en niet mocht werken, in een depressie belandde en zelfmoord pleegde.

Verderop is de geschiedenis te vinden van een Haagse dame, die ook depressief werd, maar uiteindelijk - tegen de wil van haar familie - vrijwilliger werd bij het Leger des Heils en daar haar ei kwijt kon.

Maar er zitten ook vrolijke anekdotes bij, zoals die van een burgemeestersvrouw op Goeree-Overflakkee die met een schoonzusje lol maakte. Ze dronken een glas wijn en zouden haar man voor de gek houden door net te doen of ze teut waren. Met lippenstift kleurden ze hun neuzen rood. 'Toen haar man thuis kwam, deden ze overdreven vrolijk. Had hij een hoge, christelijke functionaris meegenomen...' Dit verhaal staat op het zakdoekje, dat echt van deze vrouw is geweest en Frijlink gaf haar portret een rood neusje (zie foto).

De betrokkenen zelf zijn niet altijd bereid hun verhaal te doen. Ze halen hun schouders op en doen de gang van zaken af met 'zo ging dat toen nu eenmaal'. Frijlink heeft daarom met kinderen en kleinkinderen gesproken over hun (groot)moeder, zodat ze toch een verhaal kon noteren.

Ze wil haar reeks graag uitbreiden tot honderd verhalen en is niet alleen nog steeds op zoek naar oude zakdoeken, maar ook naar vrouwen die hun geschiedenis willen delen. Sommige bezoekers van Kunstmaand Ameland hebben hun naam al op een intekenlijst geplaatst. Anderen hebben haar gemaild. Dus die honderd komen er vast.

En ook als ze geen zakdoek meer hebben, wil Frijlink deze vrouwen toch vragen hun verhaal te doen. Ze heeft zelf een aantal oude zakdoeken ingekocht en samen met de betrokkene kan ze dan kijken welke zakdoek het best past bij de bewuste vrouw.

Buren - Strandhotel Buren aan Zee: alle dagen, t/m 1 dec, www.irmafrijlink.nl, www.kunstmaandameland.nl

12 november 2013

Voorbij de camera




















(foto Steve McCurry)

Fotografen die de wereld overtrekken en daar voor kranten en tijdschriften conflictregio's fotograferen, krijgen vaak bekendheid door die ene foto. Dat ene gezicht of die ene situatie, waarmee ze voor altijd vereenzelvigd zullen worden. Denk aan de vallende soldaat van Robert Capa, of het Vietnamese meisje getroffen door napalm van Nick Ut. Voor Steve McCurry is dat het gezicht van het Afghaanse meisje met de groene ogen, dat in 1984 de omslag van National Geographic domineerde.

McCurry wist niet wat de naam was van dit Afghaanse meisje in een Pakistaans vluchtelingenkamp. Maar in 2002 reisde hij met een filmploeg van National Geographic naar Pakistan, op zoek naar de vrouw die hij twintig jaar daarvoor fotografeerde. Via verschillende omwegen wisten ze haar te vinden. McCurry mocht haar nogmaals fotograferen, en met National Geographic kon hij iets terugdoen voor de roem die haar beeld hem had gegeven.

Het is een van de veertien verhalen in het boek 'Voorbij de camera. Het verhaal achter de foto' dat uitgeverij Phaidon op de markt brengt. In min of meer chronologische volgorde komt hierin de loopbaan van Steve McCurry aan bod, die nu zo'n dertig jaar omspant. Behalve foto's staat er ook niet-fotografische materiaal in uit het archief van de fotograaf, zoals aantekeningen en attributen, dagboeken en perskaarten. Jammer genoeg soms heel klein, waardoor een vergrootglas nodig is om alles te kunnen lezen.

McCurry's carrière begint met zijn eerste bezoek aan India en Pakistan in 1979, nadat hij twee jaar als fotograaf voor de lokale krant Today's Post heeft gewerkt. Op zijn reis komt hij in contact met vluchtelingen uit Nooristan, net over de grens in Noordoost-Afghanistan. Ze vragen hem verslag te doen van de situatie, die uitgegroeid was tot een burgeroorlog. McCurry trekt een paar dagen met de moedjahedien mee, in vermomming en zonder de taal te spreken. 'Ik had alleen een plastic beker, een Zwitsers zakmes, twee camera's, vier lenzen, een tas met films en een paar zakjes vliegtuigpinda's bij me.'

Het nationale conflict in Afghanistan groeide uit tot een oorlog tussen de Verenigde Staten en Rusland. McCurry's foto's werden maanden later gepubliceerd in The New York Times en zorgden ervoor dat er meer informatie naar buiten kwam, en meer interesse ontstond in het Westen voor dit conflict. McCurry's naam was gevestigd en in de jaren erna zou vele malen terugkeren naar het land, in opdracht van National Geographic, Time, ABC News en andere nieuwsdiensten.

Na deze eerste serie, die hij in zwart-wit schoot, stapte McCurry over op kleurenfilm. In de jaren die volgen concentreert hij zich op 'India per trein' en maakt hij een uitgebreide serie over de moesson. Begin 1991 legt hij het totaal vernietigde landschap van Koeweit vast, na de Golfoorlog. Tussen 1993 en 1996 werkt hij aan een portret van Bombay, de poort naar India. Daarna richt hij zijn lenzen onder meer op 'Kashmir, de Vallei der Tranen', op Jemen en op 'De tempels van Angkor'.

Op een bewolkte maandagochtend in 2001 keerde McCurry terug van een lange reis uit Tibet. De volgende ochtend wordt hij wakker bij een heldere blauwe lucth. Vanuit zijn kantoor kan hij het World Trade Center zien. 'Ik was de post aan het doornemen toen de moeder van mijn assistent belde en zei: 'Kijk uit je raam'.'

Er komt rook uit beide wolkenkrabbers van het WTC. Op instinct doet McCurry wat hij altijd doet, hij pakt zijn camera en rent naar het dak van zijn huis. Daarna weet hij via allerlei stegen en straatjes op Ground Zero te komen, waar hij midden in de chaos belandt. 'Bij het documenteren van de tragedie steunde McCurry op vaardigheden die hij in de loop van zijn lange carrière ontwikkelde: om te volharden tegenover schijnbaar overweldigende obstructie, om zicht te mengen en rustig te blijven in de meest dramatische en chaotische situaties, om zich bewust te blijven van de afzonderlijke elementen in het grotere geheel en te zoeken naar de menselijke aspecten van gebeurtenissen die buiten de menselijke controle lagen', aldus de (anonieme) schrijver van de verschillende hoofdstukken.
Het laatste hoofdstuk in 'Voorbij de camera' is getiteld 'Hiv/aids in Vietnam'. Met zeven andere bekende Magnumfotografen wordt McCurry gevraagd het werk van The Global Fund te fotograferen. Dit fonds is een internationaal samenwerkingsverband tussen regeringen, particulieren organisaties en getroffen gemeenschappen, dat manieren zoekt om hiv/aids, tuberculose en malaria te voorkomen en te behandelen. McCurry reist naar drie gezinnen in Vietnam.
In twee gezinnen komt de hulp van The Global Fund te laat. In aangrijpende beelden laat McCurry zien wat aids voor verwoestend effect heeft op het leven van Luoc en zijn vrouw Luan, en op dat van Duong Van Tuyen, zijn vrouw Luong en hun tweejarig zoontje. Als hij eind 2007 Vietnam verlaat verwacht hij dan ook niet dat hij Ngyuên Quôc Khánh terug zal zien.

Maar vier maanden later lijkt de man uit een soort slaap te zijn ontwaakt. Dankzij de behandeling kan hij weer werken als huisschilder en vader zijn voor zijn dochter. 'Dankzij nieuwe behandelingen is het duidelijk dat mensen niet alleen kunnen overleven, maar ook een productief en gelukkig leven kunnen leiden', aldus McCurry. 'Als je eenmaal mensen leert kennen die het doormaken, zie je ze niet meer als statistieken, maar als individuen.'
Uit zijn slotwoord blijkt nogmaals zijn motivatie: 'Ik hoop dat mijn foto's mensen informeren en inspireren, en op een bepaalde manier ook degenen zullen helpen die zo vriendelijk waren om mij in hun leven toe te laten.'
(foto: Bloemenverkoper op het Dalmeer, Srinagar, Kashmir (1998)

Dit artikel verscheen vrijdag 8 november in de cultuurbijlage Freed van de Leeuwarder Courant)

9 november 2013

1 jaar




















'Wachten? Dat kan ik toevallig heel goed! Laat me maar weten wanneer je er klaar voor bent.'

(toe maar)

'O, en nu mag het opeens wel? Nou, mooi niet. Kijk mij eens onverschillig kijken…'

(toe maar)

'Ja, ja, en mij dan weer terugfluiten? Ik kijk wel link uit. Jarig of niet. Pas als je het drie keer zegt, geloof ik het.'

(toe maar)




















'Mmmm, waarom heb je dat niet eerder gezegd.'




















'Zo, dat was dat. Wanneer is mijn volgende verjaardag?'

Lost boys 2













(foto Joost Vandebrug)

In vervolg op mijn eerdere bericht van afgelopen week, hier het volledige verhaal over de 'Lost boys' van Joost Vandebrug, zoals dat zaterdag in de Leeuwarder Courant stond:

Voor zijn werk maakt oud-Franeker Joost Vandebrug foto's en films voor modemerken als Nike en Tommy Hilfiger of voor zangeres Wende Snijders. Maar zijn eerste boek gaat over zwerfjongeren in Boekarest.

Voor een van zijn projecten deed Joost Vandebrug - zoon van de Franeker fotograaf Joan van de Brug - begin 2011 onderzoek in de Roemeense hoofdstad Boekarest. Hij had gehoord dat hier nog steeds veel straatkinderen rondliepen. 'Toen ik hen voor het eerst ontmoette, raakte ik in paniek. Hoe kon dit?'

De eerste jongen met wie hij contact legde was Costel. 'Ik maakte een paar foto's van hem, die ik hem de volgende dag kon geven.' Nadat ze elkaar een paar keer hadden ontmoet, vertrouwde Costel Joost en nodigde hem uit naar de ondergrondse tunnels waar hij woont. Zonder gemeenschappelijke taal werd fotografie hun communicatiemiddel.

Costel maakt deel uit van een groep straatjongens die min of meer onder leiding staat van een volwassenen die zich Bruce Lee noemt. 'Een zwaar getatoeëerde man, die de baas leek te zijn over dit deel van het tunnelcomplex.' Bruce nam Joost min of meer onder zijn hoede, wat hem in staat stelde de 'Lost boys' - zoals hij ze noemt - te blijven volgen.

Op de foto's lijkt Bruce iemand die als levend standbeeld zijn brood verdient. 'Ik dacht ook dat dit zo was. Maar het zit anders. De jongens snuiven aurolac, een soort coating voor auto's waar je heel snel high van wordt. Als dat niet meer werkt, dan heb je alleen nog zilververf.' Bruce Lee spoot eerst zijn woonruimte en later zijn kleding en haar in met de verf. 'Tegenwoordig niet meer. Hij heeft de verf uit zijn haar geknipt.'

Costel bracht Joost in contact met zijn vrienden Nicu (toen 13), Stefan (10 en Liviu (14). Vier van de ongeveer duizend 'derde generatie' dakloze kinderen van na de val van het communisme in 1989. Die eerste keer mocht Joost de jongens wekenlang volgen. Bij hun botsingen met het gezag, in de weeshuizen en bij hun drugsgebruik. Wat hem vooral opviel was de sterke vriendschapsband in de groep. 'Die is soms bijna jaloersmakend, maar ik wil 't niet romantiseren.'

Samen (met veel honden) delen ze eten en drinken. Met Bruce als een soort vaderfiguur zijn ze soms ook gewoon in staat nog kind te zijn. 'Veel jongens komen uit de Roma-cultuur. Als zij verder trekken, schijnen ze soms hun kinderen achter te laten.' Sommige kinderen hebben nog een thuis, maar slaan op de vlucht voor huiselijk geweld en alcoholisme. Of ze wonen in een weeshuis, waar het ook niet leuk is. 'Bij kou zijn er opvangplekken, waar ze terecht kunnen. Eten kunnen ze soms in een kerk of een weeshuis. Maar ze voelen zich daar niet veilig en zijn liever samen.'

Sinds 2011 reisde Joost verschillende keren naar Boekarest. In juni van dit jaar trof hij Nicu ziek aan, hij was niet meer dan een schim van zichzelf. 'Het was haast onmogelijk, maar hij was de helft van zijn gewicht kwijtgeraakt.' Hoewel fotograaf en filmmaker - ' en geen hulpverlener' - voelde Joost zich verplicht met hem naar het ziekenhuis te gaan.

Daar bleek Nicu aids te hebben. 'Het was een wonder dat hij nog kon ademen, laat staan lopen.' Pas in het ziekenhuis ontdekte Joost dat Nicu al vijftien was. 'Een schokkende ontdekking, hij oogde niet ouder dan tien.'

Voor buitenstaanders is het moeilijk iemand in een ziekenhuis te bezoeken, maar dankzij een medewerker van Asociatia Homeless kon hij dagelijks op ziekenbezoek. 'Ik kon hem ervan overtuigen dat hij daar moest blijven, en ervoor zorgen dat hij de nodige medicijnen kreeg.'

Joost kreeg het bovendien voor elkaar dat Nicu zijn vrienden kon ontmoeten. 'Langzaam wandelden we naar buiten. Hoewel hij nauwelijks rechtop kon staan, liet hij meteen mijn hand los toen hij zijn vrienden zag en rende op hen af. Een van de meest ontroerende momenten waarvan ik ooit getuige mocht zijn', zo beschrijft Joost op crowd funding-website Kickstarter.

Vooral voor Nicu, maar ook omdat hij de groep de aandacht wil geven die ze verdient, brengt Joost een boek uit, samen met ontwerpers van DUST magazine. Via Kickstarter heeft hij de 10.000 pond (ruim €11.670) die daarvoor nodig is, ruim bij elkaar weten te krijgen. Het boek is onderdeel van het doorlopende 'Lost boys'-project, dat inmiddels zesduizend foto's en dertig uur film bevat.

Door zijn project heeft Joost het een en ander kunnen doen voor de jongens. 'Ik heb mensen ontmoet die een oogje in het zeil houden.' En Nicu gaat naar school. Zingend en dansend. 'Slechts anderhalf uur per dag, want meer houdt hij nog niet vol.' Costel en Liviu gaan via weeshuis Pinochio naar school. 'De jongste, Stefan, wil nu ook, vanwege zijn grote vriend Nicu.'

Naar school gaan kan alleen als de kinderen in het bezit zijn van identiteitspapieren, maar die hebben ze niet. 'Via weeshuizen krijgen ze eten en drinken, als ze in ruil daarvoor naar school gaan. Maar dan moeten ze daar hele dagen heen en dat kunnen ze niet opbrengen. Als het in hun eigen tempo gaat, willen ze wel.'

Voor Joost is het hiermee niet afgelopen. Vanuit Londen, waar hij sinds vijf jaar woont met zijn man, blijft hij regelmatig zijn Roemeense vrienden bezoeken. 'Ik ben geen documentairemaker, die nu een volgend verhaal gaat maken. Dit blijft wel even bij me.'

3 november 2013

Geopend




















Onder grote belangstelling is gisteren de zeventiende Kunstmaand Ameland geopend. De genodigden (kunstenaars, aanhang, vrienden van KA en anderen) reisden daarna in bussen over het eiland om verschillende locaties aan te doen waar werk te zien is. Ze moesten - gezien de beschikbare tijd - een keuze maken en daardoor noodgedwongen ook veel links laten liggen.

Zelf koos ik voor de route door Nes en Buren. Het project van Irma Frijlink in Hotel Buren aan Zee vond ik heel bijzonder. Zij verzamelt verhalen over vrouwen, die vroeger moesten stoppen met werken op het moment dat ze kinderen kregen en laat hen (of hun kinderen) vertellen wat ze daarna met hun talenten hebben gedaan.

Deze verhalen borduurt ze op ouderwetse zakdoekjes, van die zakdoekjes die deze vrouwen vaak bij zich dragen. Zo portretteert ze de vrouwen ook, met een paar eenvoudige verfstreken aangevuld met naaldkunst. Kwetsbaar maar sterk.

Eveneens interessante textiele kunst vond ik die van Ria Penthum. Zij haakte van metaaldraad een hele zwerm bijzondere diepzeediertjes. Een stroom individuen in eigen kleur en vorm. Te zien in Kamphuis de Elzenhoeve. Binnenkort ga ik nog een keer naar Ameland, ook om te zien hoe mijn eigen werk het doet in Museum Sorgdrager in Hollum. Dan meer op dit blog over Kunstmaand Ameland.

1 november 2013

Lost boys













(foto Joost Vandebrug)

Onder de straten van Boekarest leven honderden straatjongens. Ze bedelen, gebruiken drugs en gaan niet of nauwelijks naar school. Toch weten ze aan eten en drinken te komen, en bovenal delen ze een hechte vriendschap. De afgelopen jaren volgde fotograaf Joost Vandebrug een aantal van hen, wat een aangrijpende serie foto's opleverde. Een kleine bloemlezing daarvan staat zaterdag in de Leeuwarder Courant.

Vandebrug, zoon van de Franeker fotograaf Joan van de Brug, woont sinds vijf jaar in Londen en maakt hier (mode)foto's en films. Hij interesseert zich vooral voor jeugdculturen. Bij toeval kwam hij de Roemeense straatkinderen op het spoor. Wederzijds vertrouwen en respect maakten dat hij een intiem portret kon maken (zowel in foto's als in film) van deze leefgemeenschap. Via Kickstarter.com wist hij ruim 10.000 pond binnen te halen om er een mooi boek aan te wijden: Cinci lei.

Visueel gretig




















De woonbijlage 'Wonen & Co' van de Leeuwarder Courant heeft morgen als thema 'klussen'. Als er iemand géén klusser is, dan is het Julius Wijffels. En laat ik nu uitgerekend bij hem de binnenkijkreportage van deze zaterdag hebben gemaakt!

Oud-onderwijzer Wijffels is een flamboyante figuur uit Leeuwarden. 'Visueel gretig', noemt hij zichzelf. En wie het verhaal leest en de foto's bekijkt, zal begrijpen waarom. Iets moois kan Wijffels maar moeilijk laten staan of liggen. Langs de kant van de weg, op Koninginnedag, via via… Als een soort ekster sleept Wijffels zijn trofeeën mee naar zijn nest. Overal maakt hij zijn hoekjes, waar boeken, muziek en kunst binnen handbereik zijn.

Een gruwel voor de een, een schatkamer voor de ander. Enfin, oordeel zelf.

30 oktober 2013

Gordijnenonderzoek














'Mijn gordijnen staan overdag altijd open', liet Gerlofke Stolte weten aan de Leeuwarder Courant. Op de achterpagina MAAR startten redacteuren een gordijnenonderzoek (Heeft u ze dicht of open?), waar zij op reageerde. Haar neutrale exemplaren doen al 26 jaar dienst. Ze passen bij alles wat Gerlofke in haar huis verandert, en ze is regelmatig in de weer om haar huis passend bij het seizoen aan te kleden.

Haar onlangs aangeschafte kleurrijke bank past met zijn oranje tinten prima in de herfsttaferelen in haar woonkamer. Het licht van kaarsjes maakt de kleur nog dieper. Tegelijkertijd ziet de verslaggever ook dat het bloemendessin voorjaar oproept. 'Elke ochtend als ik 'm zie, maakt hij iets in me los', bekende Gerlofke. Kunnen we ons levendig voorstellen.

Meer nieuws over Gerlofke Stolte stond gisteren - 29 oktober 2013 - in de Leeuwarder Courant.

27 oktober 2013

Resultaat


















Een paar maanden geleden vroeg een bekende van me, of ik zijn dochter wilde fotograferen. Hij had het plan opgevat om haar elk jaar - of om het jaar - te laten portretteren door steeds een andere fotograaf. Hij speelde daarmee leentje buur bij Hendrik Kerstens, die zelf zijn dochter fotografeerde door de jaren heen. Met allerlei voorwerpen als hoofddeksel.

Omdat ik het idee heel sympathiek vond, en ook omdat ik als eerste mocht, aanvaardde ik deze opdracht enthousiast. Na een gesprek met het meisje in kwestie besloten zij en ik dat we haar zouden fotograferen in de manege waar ze paardrijles krijgt.

Op een rustige morgen in de vakantie, konden we daar terecht. Ze mocht een paard kiezen, liefst een rustig beest dat niet in de war zou raken door een vrouw met camera. Maar ook een die zelf een beetje fotogeniek was. Daarna reed ze rondjes in de buitenbak, zodat ik een bomenrij als rustige achtergrond had.

Eenmaal uitgereden liet ik haar poseren met cap, zweep en paard. Daarna zonder, binnen op stal. Daar viel het mooiste licht naar binnen en maakte ik dit portret. Iedereen blij.

Nu ben ik heel benieuwd wie over een jaar of twee aan de beurt is en hoe de volgende foto op rij eruit komt te zien!

21 oktober 2013

Tuin in je telefoon




















(foto Caroline Penris)

Een telefoon is steeds meer een café waar je je vrienden spreekt of een vakantiebestemming waar je attracties bezoekt. Dus waarom geen tuin, waarin je je terug kunt trekken, vindt Groninger fotograaf/kunstenaar Caroline Penris.

Zelf heeft ze geen tuin, maar ze maakt veel foto’s die de suggestie van een tuin wekken. Bladeren gezien door melkglas, een bos door een beregend raam… Daar wilde ze iets mee doen. 'Ik heb zelf geen tuin, maar heb er wel behoefte aan.'


Ze combineerde dit gegeven met haar verbazing over de manier waarop mensen steeds meer 'ìn hun telefoon' leven. 'Ze gaan er helemaal in op, sluiten zich voor hun omgeving af en wanen zich echt in een andere wereld.' Dus waarom niet in een virtuele tuin.

De mogelijkheden om zo’n denkbeeldige ruimte te maken zijn tegenwoordig groot. Ze kwam een app op het spoor, waarmee ze 'augmented reality' (verrijkte werkelijkheid) toe kan voegen achter allerlei beelden. Makelaars maken bijvoorbeeld gebruik van Q-codes. Wie zo’n zwartwitte blokjescode op een verkoopbord met zijn mobiel of tablet scant, krijgt foto’s van het bewuste huis te zien.

Vogelgeluiden 'Ook met de Layar-app kun je bijvoorbeeld muziek of geluid toevoegen, maar dan mooier. Zonder die lelijke blokjescode.' Zo kan ze haar eigen foto’s gebruiken als toegang tot andere ervaringen: vogelgeluiden of het geknisper van iemand die door dode bladeren wandelt. 'Ik kan de roep van een bosuil laten horen of de grasmaaier bij de buren.'

Ze stelt zich voor dat de groenliefhebber kan kiezen, via een menu. 'De een zit graag met een glas wijn in de tuin, dus daar hoor je het getinkel van ijsblokjes in een glas. De ander hoort liever de wind in de bladeren. Misschien kan ik zelfs filmpjes toevoegen.'

Een aantal weken geleden presenteerde Penris haar idee voor een volle zaal tijdens De Donkere Kamer, een avond over fotografie in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Ze was een van drie fotografen die hun plannen mochten ‘pitchen’ om de gunsten (en euro’s) van het publiek te winnen. Dit leverde haar een paar honderd euro op, waarmee ze verder kan bouwen aan haar project.

'Ik zoek een ruimte waarin ik ‘Secret garden’ groter kan exposeren. Als je met meer mensen in de zaal bent en ieder kiest een andere toegevoegde waarde, dan wordt het misschien een park!' Maar ‘Secret garden’ kan ook een boek worden. In dat geval moet Penris nog wel meer foto’s maken, vindt ze. Ze heeft er nu een stuk of dertig. 'Dan heb ik er wel 75 nodig.' 

Ze hoeft er niet ver voor op pad, weet ze uit ervaring. Onlangs stond ze in een bushokje en door het glas zag ze een mogelijkheid. 'Overal loop ik te kijken: Is hier een tuin? Een pand in verval… ik moet er altijd even heen. Zelf neem ik niets mee, maar maak gebruik van de situatie.'

Vitrage, zeil, doek, glas, al dan niet bewasemd of nat… Alles kan dat filter vormen waar Penris naar op zoek is. 'Dat door laagjes kijken is echt van mij. Zo kijk ik al jaren en die manier heb ik echt gecultiveerd.' Dat is ook te zien in haar andere series als ‘Autofocus’ en ‘Street poetry’. Een stukje glas-inlood in een kerk is voldoende. Onlangs deed zelfs een oorlogsmonument in Berlijn nog dienst als ‘tuin’. 'Op zo’n moment gaat het idee van monument even aan mij verloren.'

Wie nieuwsgierig is kan via www.penris.com al een kijkje nemen in de tuin-in-aanleg.

Dit artikel verscheen vrijdag 18 oktober in Freed, de culturele bijlage van de Leeuwarder Courant.


18 oktober 2013

Nogmaals 'Art Fairs'














(foto Dolph Kessler)

Wanneer is iets kunst? Dat is een vraag waarover kunstenaars en publiek behoorlijk in discussie kunnen gaan. Fotograaf Dolph Kessler draagt met 'Art fairs revisited' een steentje bij.

In 1998 exposeerde Tracy Emin in Londen een onopgemaakt bed, met in de lakens vlekken veroorzaakt door drank en lichaamsvocht, met naast het bed overvolle asbakken, restanten van porno en aanverwante zaken. Toen de suppoost even weg was, maakten twee jonge Chinese kunstenaars van de gelegenheid gebruik voor een kussengevecht. Ze gebruikten het bed als trampoline.

Bij een expositie van kunstenaarsmeubelen van Paul Beckman in Museum Boijmans van Beuningen gebruikten een jongen en een meisje een sculptuur dat 'duidelijk het aanzien had van een keurig opgemaakt bed', om daarop 'hun natuurlijke wil met elkaar te doen', zo verhaalde Gerard Reve later.
Dit voorbeeld en nog enkele werden zondag aangehaald door kunstcriticus Huub Mous, bij de opening van de foto-expositie van Dolph Kessler in Kunstruimte Wagemans in Beetsterzwaag. 'Het tentoonstellen is kunst aan het worden. En omgekeerd: kunst wordt de kunst van het tentoonstellen.' Iets soortgelijks constateert hij in de foto's van Kessler. 'Er tolt iets rond in deze foto's. zoals in kunst van onze tijd al heel lang iets aan het rondtollen is.'

Tussen 2006 en 2009 fotografeerde Kessler wereldwijd op belangrijke kunstbeurzen, zoals Frieze Art Fair in Londen en Art Dubai. Hij richtte zich toen op theatrale interactie tussen de tentoongestelde werken, galeriehouders en publiek. Dit resulteerde in het boek 'Art fairs'.

In Beetsterzwaag toont hij het vervolg op dit project: 'Art fairs revisited'. Dit keer beperkte Kessler zich tot kunstbeurzen in Nederland en Art Brussel en verlegde hij zijn focus. Al bij zijn eerste project was hem opgevallen dat in de opbouw en afbraak van de beurzen soms spontane installaties ontstonden. Onbedoeld worden soms kleine of grote kunstwerken gecreëerd met een link naar moderne kunst.

'Hij was er vanaf de eerste minuut, waarin nog geen kunst in beeld is en de lege stands hun zijwanden verwachtingsvol als open armen lijken uit te spreiden voor de werken die onderweg zijn. Vervolgens wordt die leegte langzaamaan gevuld met kisten en in noppenfolie verpakte werken', schrijft Robbert Roos (hoofdcurator van Kade in Amersfoort) in zijn bijdrage aan het boek.

Soms twijfelde Kessler zelf. Zoals bij een ruimte met opgestapelde pallets. 'Ik liep er langs en wist niet zeker of dit een kunstwerk was of niet. Toen ik later terugkwam, was er een boekwinkel ingericht.'

En dan dat kunstwerk dat bestaat uit twee stoelen en een rood, een zwart en een blauw vlak. Zo op het eerste gezicht stonden hier dozen die nog uitgepakt moesten worden. 'Toen ik na vier dagen - aan het eind van de beurs - nog eens passeerde had iemand er die voorste doos tegenaan gezet. Daarvan heb ik een foto gemaakt.'

'Art fairs revisited' bestaat uit twee delen. Het eerste bevat 41 stillevens. Na de bijdrage van Roos volgt een tweede deel waarin wel mensen figureren. Zij zijn degenen die de stand inrichten of ontmantelen. Handelingen die erg op elkaar lijken, alleen door minuscule aanwijzingen van elkaar te onderscheiden, zoals de rode stickertjes van 'verkocht'. (zie foto)

Dit verhaal stond woensdag 16 oktober in de Leeuwarder Courant.

14 oktober 2013

Frisse foto




















Na een paar dames, kreeg ik vorige week weer een heer voor de lens in mijn kleine fotostudio in de Blokhuispoort. Ruben Heidema van Idefix effectieve overtuiging.

Wil je ook een frisse profielfoto laten maken? Maak dan een afspraak met me via 06-15436349 of kijk voor informatie op www.profielfotodag.nl.

10 oktober 2013

Controversieel klontje
















(foto Alejandro Chaskielberg)
In de afgelopen tien jaar is Indonesië veranderd van een suikerexporterend land naar een grote importeur. Met een bevolking van 240 miljoen inwoners – met een snel veranderend voedingspatroon - is het land de grootste suikerconsument van Zuidoost-Azië. Om de lokale boeren te beschermen mag alleen rauwe suiker worden geïmporteerd voor verwerking tot geraffineerde suiker voor de voedsel- en drankproductie. De productie van kristalsuiker blijft zo gereserveerd voor de suikerrietkwekers.

Maar vorig jaar zijn er vergunningen afgegeven om kristalsuiker te maken van geïmporteerde rauwe suiker, om aan de groeiende vraag te voldoen. Dat betekent een scheur in het systeem, die grote gevolgen kan hebben voor boeren die het al niet gemakkelijk hebben.

Brazilië
In 1974 was Brazilië het eerste land ter wereld dat alcohol (ethanol) gebruikte als alternatieve brandstof voor auto's. Tegenwoordig rijden bijna alle auto's in het land op deze biobrandstof. Enorme gebieden zijn veranderd in een ‘groene woestijnen'. Suikerriet is dubbel en dwars een winstgevend gewas en het maakt het land ongevoelig voor ontwikkelingen op de oliemarkt. De welvaart groeit, er ontstaat een middenklasse.

Maar in het noorden van het land lijkt de tijd stil te staan. In de heuvels waar machines niet uit de voeten kunnen en geoogst wordt met de hand, werken rietkappers onder barre omstandigheden. Hoewel de slavernij werd afgeschaft (laat, in 1888) was in 1993 een kwart van de rietkappers tussen zeven en zeventien jaar. De Verenigde Naties constateerden in 2004 dat tussen de 25.000 en 40.000 Brazilianen als ‘slaven' werken. Onofficieel zijn dat er waarschijnlijk meer.

Suriname
Suiker lijkt nooit een rol te hebben gespeeld in de geschiedenis van Suriname. Plantages zijn de afgelopen eeuw overwoekerd door het oerwoud, de hele industrie is ingestort. Toch heeft de suiker sporen achtergelaten.

Rond 1650 introduceerden de Britten suikerplantages in Suriname, inclusief slavernij. De lokale indianenstammen werden te zwak beoordeeld om het zware werk te doen. Na de tweede Engels-Nederlandse oorlog nam Nederland het wingewest over in ruil voor Nieuw Amsterdam (New York). Op dat moment woonden er al Portugese Joden die het noorden van Brazilië waren ontvlucht, toen dat werd overgenomen door de Portugezen. Hollandse Joden sloten zich bij hen aan, evenals Franse Hugenoten en Duitse Joden, oorspronkelijk uit Rusland en Polen.

Na de afschaffing van de slavernij werden de slaven op de plantages vervangen door contractarbeiders, voor een groot deel afkomstig uit Brits-Indië (hindoestanen) en Indonesië (moslims). Hoewel de overheid meende raciale problemen tegen te moeten gaan met wetten en gescheiden wijken, mengden de verschillende bevolkingsgroepen zich welwillend met elkaar.

Nederland
Voor de Fransen Nederland innamen, was Amsterdam het centrum van de handel in suiker. Maar net als met de bankencrisis leidde speculatie tot een crash, de import van ruwe suiker uit de koloniën stopte en Napoleon verbood de handel tussen Nederland en afzetmarkt Engeland.

Het gevolg was dat Nederlanders zich in bietenteelt gingen verdiepen. Dat was te allen tijde een duurder proces dan suiker winnen uit suikerriet. De bietenindustrie is altijd beschermd met tarieven, wetten en importbeperkingen. Tot 2006, toen Europa bepaalde dat het anders moest. De gegarandeerde prijs voor suiker werd verlaagd met 36 procent.

Zo'n vijfduizend boeren stopten met de bietenteelt, en drie van de vijf fabrieken sloten. Alleen die in Hoogkerk (Groningen) en Dinteloord (Noord-Brabant) bleven bestaan. De productie daalde van 1,1 miljoen ton per jaar naar iets onder 1 miljoen ton, nog steeds hoger dan het quotum van 805.000 ton per jaar.

‘The sweet and sour story of sugar' is onderdeel van Fotomanifestatie Noorderlicht ‘Twenty'. De tentoonstelling is nog t/m 13 okt te zien in de oude suikerfabriek in Groningen, di t/m zo, 11-18 u, routebeschrijving op www.noorderlicht.com. ‘The sweet and sour story of sugar' is bovendien een lijvig boek 260 blz., €44,50

7 oktober 2013

Nieuw gezicht




















De profielfotostudio is weer geopend. Afgelopen week kwamen er verschillende belangstellenden in mijn cel in de Blokhuispoort. Een van hen was Christine Cusiël, die haar keuze uit het aanbod snel had gemaakt. Heel fijn ook, als je zo'n makkelijke glimlach hebt, die altijd goed zit.

De andere klanten hebben nog niet laten weten welke foto hun voorkeur heeft. Zij duiken hier later wel op.

25 september 2013

Archiefbeeld














Op dezelfde speurtocht die ik eerder deze week noemde, kwam ik ook dit beeld tegen van de Holle Poarte in Makkum. Ander weer, andere sfeer. Maar ook mooi met die paar mensen, en de manier waarop ze worden opgeslokt in het landschap. Gemaakt voor dezelfde Friese Kustgids, uitgegeven door de Friese Pers Boekerij.

22 september 2013

Klif















Soms heb je goede redenen om je archief weer eens door te spitten. Gisteren had ik zo'n reden, waarover binnenkort meer. Ik kwam in mijn mappen foto's van de Friese kust (gebruikt voor de Friese kustgids van de Friese Pers Boekerij) dit beeld van het Mirnser Klif tegen.

Ik kan me die middag nog wel herinneren, ongewoon warm voor de tijd van het jaar. Mensen liepen ook in dikke jassen, terwijl het licht en de zon wel aangeven dat het niet koud was. En dan die bijzonder lucht, die overgaat in het water. Sprookjesachtig.

16 september 2013

Huis op Vlieland 2




















Zoals al eerder deze maand gemeld, maakte ik deze zomer op Vlieland een binnenkijkreportage voor de bijlage Wonen en Co. Afgelopen zaterdag stond deze bijdrage in de Leeuwarder Courant.

In een nieuw huis aan de jachthaven op het eiland wonen Anja de Groot en Frits Jeukers. Anja is verantwoordelijk voor de inrichting, een combinatie van modern en landelijk met een grote hoeveelheid kunst. Zo hangt er hoog in de keuken dit schilderij van een knalroze jurk.

Deze foto haalde de reportage niet. Er waren te veel foto's die mee hadden gekund, maar het niet haalden. Ook de eerder op dit blog gebruikte foto van een klein kunstwerkje in de keuken, ging niet mee. Gelukkig heb ik dit blog, zodat ik soms iets extra's kan laten zien.

13 september 2013

Familieopstelling














In de oude suikerfabriek van Groningen liep ik gisteren Joris Kalma en zijn vader Jan tegen het lijf. Net als ik en een aanzienlijke groep leerlingen bezochten ze de twintigste Fotomanifestatie Noorderlicht.

Joris kijkt hier naar het werk van Lidwien van de Ven dat onderdeel uitmaakt van Het Vervolg. Met steun van het Mondriaanfonds kon Noorderlicht zeven fotografen de gelegenheid bieden terug te keren naar een onderwerp dat hen na aan het hart ligt, om dit uit te diepen, aan te scherpen of te nuanceren.

Naast Het Vervolg is op de eerste verdieping van de suikerfabriek 'To have and have not' te zien, waarin zichtbaar wordt hoe 1 procent van de wereldbevolking zich ongekende rijkdom weet te verschaffen ten koste van de overige 99 procent.

In het tijdelijk restaurant van de Wolkenfabriek hangt 'Kijk! Mijn familie' van Ilvy Njiokiktjien, de eerste Fotograaf des Vaderlands. Ter gelegenheid van haar feestelijke verkiezing verdiepte ze zich in verjaardagen in Nederland. Bovendien krijgt het Singapore International Photography Festival hier een podium.

De begane grond van de suikerfabriek is geheel gewijd aan het project 'The sweet and sour story of sugar'. Noorderlicht stuurde verschillende fotografen naar landen in de wereld die een rol spelen of speelden in de productie van suiker, zoals Suriname en Brazilië. Aan dit project is ruim zes jaar gewerkt, en de reizende tentoonstelling ziet er op elke locatie weer anders uit omdat curatoren hun eigen keuze kunnen maken uit het aanbod aan beeldmateriaal.

Last but not least zijn de panelen buiten de suikerfabriek. Vanwege de twintigste Noorderlicht presenteren twintig aan Noorderlicht verwante instellingen zich hier met een fotograaf die buiten de eigen landsgrenzen nog niet bekend is, en die model staat voor de fotografische ontwikkelingen binnen de regio. Een van hen is Jean Curran, die net als ik deelnam aan de Noorderlicht masterclass 2010/2011.

11 september 2013

'Huwelijksmarkt' Vlieland














Voor mijn serie 'Historische huwelijksmarkten' was ik vorige week op Vlieland. Jeugd van het eiland - zeker in de zomervakantie - liep vroeger naar de haven om te zien welke aantrekkelijke vakantiegangers er arriveerden. Na de komst van een militair oefenterrein voor de luchtmacht, trokken ook militairen bekijks.

Jongens en meisjes speelden in de oorlog 'mislopertje'. Deelnemers bakenden een stuk van het dorp af, tussen de verschillende gloppen. In stellen liepen ze door de straatjes en als ze elkaar tegenkwamen moesten ze van partner ruilen. 'Dan gaf je elkaar een kusje en ging je weer verder', vertelde Nel Cupido me.

De jeugd was zo rond veertien jaar bij het spelen van dit spel. Nel kent geen echtparen meer die elkaar zo leerden kennen, hoewel haar neef op deze manier zijn verkering veilig stelde. 'Ook als hij niet met haar mocht starten, dan zorgde hij dat hij haar zo snel mogelijk tegenkwam. En was dat het geval dan verstopten ze zich daarna buiten het speelveld.' Het tweetal trouwde later met elkaar.

Voor mijn project interviewde ik een ander stel. Meer hierover is te zien tijdens Kunstmaand Ameland, die in november wordt gehouden op een ander waddeneiland.