23 februari 2011

Rust








(foto Koos van der Lende)

Rust, leegte, eenzaamheid. Uit de teksten bij de foto's van Koos van der Lende klinkt berusting en een diep geloof in God. 'All I have seen teaches me to trust the creator for all I have not seen', staat er in het boekje 'Reflections'.

Van der Lende maakt panorama's van het dramatische Afrikaanse landschap. De kust met rotspartijen, een eenzame boom op een savanne, de woestijn. Hij gebruikt lange sluitertijden en kan in die minuten onderdelen in het landschap apart belichten, wat bijzondere effecten geeft.

De Zuid-Afrikaanse landschapsfotograaf was kort in Nederland, op zoek naar een galerie waar hij zijn foto's kan exposeren. Een collega kon hem interviewen, wat leuke citaten opleverde in het Afrikaans. Omdat Van der Lende zijn werk deelt met exploitanten van de grote natuurparken, mag hij er uit de auto om te fotograferen. Dat is niet altijd zonder gevaar. Hij heeft meer dan eens oog in oog gestaan met leeuwen. De ene keer stak hij zijn handen uit en zei: 'In de naam van Jezus Christus, ga heen.' De leeuw koos het hazenpad.

Een andere keer hoorde hij naast zich geluid. Er doken twee jonge leeuwen op en Van der Lende moest kiezen tussen hoofd en hart. 'Mij hart seg 'ren', maar mij hoof seg 'sta stil'. Als ik ren ben ik katkost.' (dit is mijn beste poging tot Afrikaans.)

(meer hierover zaterdag 5 maart in de Leeuwarder Courant)

11 februari 2011

Prijzenregen


















(foto Joost van den Broek)

World Press Photo maakte vandaag zijn winnaar bekend. De Zuid-Afrikaanse fotografe Jodi Bieber kreeg de hoogste eer met haar portret van Bibi Aisha, een vrouw die werd gestraft met verminking omdat ze haar man ontvluchtte (Afghanistan). Als achttienjarige zocht ze haar toevlucht bij haar eigen familie, omdat haar man gewelddadig zou zijn. Op een nacht kwamen de Taliban om 'recht te spreken'. Haar zwager hield haar vast terwijl haar man haar oren en neus afsneed.

'She was abandoned', beschrijft WPP op zijn site. Hulpverleners en Amerikaanse militairen ontfermden zich over haar en brachten haar onder in een vluchtelingenkamp. Van hieruit is ze meegenomen naar de Verenigde Staten waar ze therapie kreeg en haar gezicht met plastische chirurgie enigszins is hersteld. Biebers portret roept associaties op met dat icoon van een Afghaans meisje, geportretteerd door Steve McCurry (voor National Geographic).

Waar dát meisje opviel door de volwassen blik in haar groene ogen, is het portret van Bieber confronterend omdat het gezicht van Bibi vrijwel ongeschonden is, op haar neus na. In plaats van een neus gaapt hier een - weliswaar netjes afgewerkt - gat. De kijker zoekt eerst haar blik, een automatisme, en is dan pas geconfronteerd met het onrecht en de eigen (voor)oordelen.

Onder de winnaars in de verschillende categorieën ook enkele Nederlanders. In de categorie dagelijks leven wint Martin Roemers met zijn verhaal 'Metropolis'. Joost van den Broek kreeg voor de coverfoto van zijn onlangs verschenen boek 'Portret' de tweede prijs in de categorie portret. Chris Keulen verdient zijn derde prijs in de categorie sport met een serie over de Tour van Eritrea.

En daar bleef het vandaag niet bij. Bij de winnaars van de FNAC Grants for original Photography helping support photojournalism is Jan Banning in de prijzen gevallen met zijn project in Oeganda (mei 2010).

9 februari 2011

Langs de deur













Een SRV-man maakt lange dagen en ziet een groot deel van de provincie. Waar eens meer dan vijfhonderd rijdende winkeliers Friesland doorkruisten, zijn dat er nu nog maar 38. Een van hen is Bertus Groenewoud uit Broeksterwâld. Elke dag rijdt hij zijn routes rond Dokkum, op een dinsdag reed ik met hem mee door Hantum en Hantumhuizen.

Sommige klanten zijn jong, met een griepje onder de leden waar een snoepje wonderen voor doet. De meesten die zijn wagen binnen stappen zijn op leeftijd. Soms is de supermarkt om de hoek, maar die is te dichtbij voor de auto en te ver om te lopen. En de service die Bertus kan geven, krijgen ze in de winkel niet: kopen op krediet, boodschappen bezorgd tot in de koelkast, een persoonlijk praatje.

'Ik heb wel stellen, die in scheiding liggen. De ene keer stort de vrouw haar hart bij me uit, de andere keer hoor ik het verhaal van de man.' En al mag hij graag nieuwtjes uitwisselen, in zo'n geval kunnen de gesprekspartners rekenen op zijn discretie.

Onderweg heeft Bertus zijn vaste adressen voor een bakje koffie. Soms krijgt hij een gehaktbal of een pannenkoek. 'Er wordt goed voor me gezorgd.' Een van deze koffiedames hoopt dat hij nog een tijdje blijft. Gezien haar gevorderde leeftijd antwoordde hij: 'Dat hoop ik van u ook.'

(meer hierover binnenkort in de Leeuwarder Courant)

8 februari 2011

Tegenpool - tegenvaller













Voor een recensie boog ik me over het boekje Tegenpool (Atlas, Amsterdam; 60 blz, €18,95) van Sascha de Boer en Raymond Rutting. Beginnende fotografen biedt het wel wat handige tips. In extreme poolomstandigheden is tegenlicht door middel van een flits 'een must' vindt Rutting, bijvoorbeeld om een badende man in de damp van de vulkanische ondergrond uit te lichten.

Hoewel hij opdracht van de Volkskrant had het opkomend toerisme op de Zuidpool vast te leggen, zien we in het boekje vooral foto's van pinguïns. Het lijkt wel of de paar toeristen in beeld onherkenbaar moesten blijven, net als de bemanning van het schip waarmee ze op pad zijn. De gezichten zijn afgewend, in de schaduw of verstopt achter een arm.

Sacha de Boer wisselt meer, maar zonder duidelijke lijn. Toen zij op de Noordpool was, woedde er een flinke sneeuwstorm. Sommige foto's hebben daarom waarschijnlijk geen horizon. Mannen in bontpakken staan in een compleet wit decor, zonder enige doortekening.

Verder toeristisch aandoende beelden van huizen, honden, één interieur, een paar portretten en (iets te veel) iglo. Het lijkt of beide fotografen een selectie maakten zonder na te denken over een beeldverhaal. Dan zijn er betere producties op de markt, zoals 'The last days of Shismaref' van Dana Lixenberg of 'Nomad' van Jeroen Toirkens dat binnenkort verschijnt.

2 februari 2011

Heroin












(foto Antoinette de Jong)

Fotograaf Robert Knoth en zijn vrouw - journaliste Antoinette de Jong - werken aan een soort 'magnum opus' over het spoor van de heroïne. Van Afghanistan volgen ze teelt van papavers, de handel door het Midden-Oosten, Oost-Europa en de gevolgen van het drugsgebruik. Zo mooi als de papavers bloeien, zo lelijk eindigt dit verhaal.

Oorlog, armoede, hiv-besmetting, ziekte en dood. Heroïne brengt weinig goeds. Twintig jaar werkt Knoth als fotojournalist en veel ellende maakte hij van dichtbij mee. Toen hij een aantal jaren geleden begon aan zijn 'Poppy - Trails of afghan heroin' vielen verschillende puzzelstukjes op hun plek.

Eerder versloeg hij de oorlog in Kosovo, op de Balkan en drugsproblemen in Londen. Overal speelde heroïne een rol, al dan niet op de achtergrond. Hij bekeek zijn eigen materiaal nog eens met andere ogen en maakte een nieuwe keuze aan beelden. Tijdens de masterclass bij Noorderlicht (28 januari) liet hij een dummy zien van zijn boek in wording.

Enkele cursisten merkten op dat de foto's niet met dit doel zijn gemaakt en vroegen zich af of Knoth ze nu wel voor dit doel mocht gebruiken. Een interessante discussie. Maar als de conflicten of gebeurtenissen aantoonbaar met heroïne te maken hebben, lijkt het me geen probleem. Zo lang de begeleidende teksten maar niets aan duidelijkheid te wensen overlaten.

1 februari 2011

Pittig














Poeh, het was weer een pittig weekeinde, dit tweede deel van de Noorderlicht masterclass onder leiding van Lars Boering en Marc Prüst (voor deel 1, zie hier). Met sprekers, pitches, overleg, portfoliobesprekingen, teleurstellingen, complimenten en inspiratie. Grote voordeel was dat we elkaar inmiddels wat kennen en voorstelrondjes en 'voorzichtig benaderen' konden overslaan.

Hoogleraar Marcel Broersma liet zijn licht schijnen over de stand van zaken in de journalistiek. Opvallend punt in zijn betoog was dat UGC (user-generated content) in de geschreven pers vooral bestaat uit foto's van incidenten, ongelukken en rampen (waar ze altijd eerder bij zijn dan een fotograaf die wordt gestuurd), en zonsondergangen. Voor het echt goede verhaal moeten ze 'ons' hebben!

Want wie twintig jaar met eenzelfde verhaal bezig is, weet natuurlijk meer en kan dat ook in zijn verhaal leggen. Voorbeeld hiervan is Robert Knoth, die met de 'trail of heroine' het spoor van de heroïne volgt, van Afghanistan tot de gebruiker. Materiaal wat hij vroeger schoot tijdens de oorlog in Kosovo bijvoorbeeld, blijkt te passen in dat grote verhaal.

De meest inspirerende van de drie sprekers was deze keer Magdalene Herrara (op foto rechts) van GEO France. Ze liet ons zien hoe we een pitch opstellen en presenteren en besprak enkele portfolios met ons. Heel leerzaam, maar vooral plezierig omdat ze zo duidelijk gelooft in het goede fotojournalistieke verhaal en daar ook geld voor over heeft.