Nomaden

(foto Jeroen Toirkens)

Kleur en zwartwit wisselen elkaar af in de expositie NomadsLife van Jeroen Toirkens. Op de wanden van galerie Noorderlicht in Groningen 'dansen' de foto's zoals Stephan Vanfleteren het bedoeld heeft. In groepjes, op verschillende hoogtes. Zonder commentaar, behalve dan een inleiding waarin te lezen valt dat Toirkens al sinds 1999 nomadenvolkeren fotografeert. In centraal Azië, Rusland, Mongolië en het Arctisch gebied.

Zijn fascinatie begon in het Turkse Bolkarmassief. Hier leerde hij de Yörük kennen en hun manier van leven. Ze vochten met de druk van de modernisering. De gebieden waar ze traditioneel doorheen trokken, worden opgekocht door projectontwikkelaars en veel jongeren kiezen voor een leven in de stad.

Modernisering, globalisering en politiek hebben op nomadenvolkeren hun effecten en Toirkens laat er een aantal zien: alcoholmisbruik, klimaatverandering en modernisering. Vervoermiddelen als de auto en motor vervangen de slee en het paard, Russische nomaden werden gedwongen in kolchozen te wonen, de uitgestrekte toendra's zijn langer groen dan bedekt met sneeuw.

Toirkens spreekt zich in zijn beelden niet hardop uit voor of tegen deze veranderingen. Er klinkt wel een zekere nostalgie in door, melancholie voor wat verloren dreigt te gaan. Maar het leven volgens tradities en in barre omstandigheden is hard, modernisering kan verlichting betekenen, zou de toeschouwer kunnen concluderen. Aan de gezichten van de nomaden zelf valt het niet af te lezen. Zij zijn dit leven gewend, schikken zich tussen hun honden of rond het vuur in hun tent.

Het oordeel is aan de kijker. Die ziet sterke vrouwen, spelende kinderen, werkende en soms drinkende mannen. Sneeuw en kou, tegenover bonte kleding en tenten. Kleur duikt op als dat iets toevoegt. Zoals in een foto van een hoek van een tent, die is opgelapt met allerlei stukjes stof. Of in een foto van een rendier dat de bloeddoorlopen bast van zijn gewei veegt. Een zinvolle afwisseling, die maakt dat je nieuwsgierig blijft. Naar meer, naar het boek. Nog even wachten tot maart 2011.

NomadsLife maakt deel uit van De Poolnacht, een manifestatie ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversteit Groningen.