Maartje Roos - Lotje een Zeeuws-Fries melkschaap
Dit verhaal schreef ik voor de Leeuwarder Courant (4-2-2022):
Terug in de tijd met zeldzame rassen
In haar vrije werk mag
fotograaf Maartje Roos graag teruggaan in de tijd. Bij het maken van
het beeld Eartiids Earnewâld kwam
ze op het spoor van zeldzame huisdierrassen.
Veel mensen weten wel dat de
orang-oetan en de ijsbeer op punt
van uitsterven staan. Maar dichter
bij huis dreigen ook bijzondere rassen te verdwijnen. Wat te denken
van de Hyacintduif of het Groninger
paard? Van de laatste zijn nog maar
negen dekhengsten in leven.
Fotograaf Maartje Roos kwam op
het idee voor haar serie De laatste in
hun soort bij het maken van de foto
Eartiids Earnewâld: een beeld van
het dorp zoals dat er honderd jaar
geleden uit zal hebben gezien. Roos
combineert altijd vele elementen
tot één landschap en dat is ook dit
keer het geval. Op de voorgrond onder meer een boer met twee Friese
roodbonte koeien in een praam.
,,As bern seach ik allinnich swartbûnte kij yn it lânskip’’, vertelt ze. Dat er meer rassen zijn, leerde ze later. Voor deze foto kwam ze in contact met de Stichting Behoud Roodbont Friese vee. Behalve voor het panorama Earnewâld, besloot ze een
foto te maken van koe Janke 278 en
zocht daarbij een passende stal.
,,Doe like it my moai dat dêr ek wat
hinnen omrûnen…’’ Dat moesten
natuurlijk Friese hoenen zijn, die er
in allerlei kleurvarianten blijken te
zijn. Op deze foto figureren twee
exemplaren van het kleurslag roodkoekoek.
Zo was een idee voor een nieuwe
serie geboren.
De Friese hoen (goudpel-haan) kwam op portret tegen de
achtergrond van Friese tegeltjes.
Het kevertje op de voorgrond is overigens een toevalstreffer. ,,Die rûn
tafallich yn myn hûs. Dy is moai,
tocht ik.’’
Roos verdiepte zich in de lijst van
zeldzame huisdierrassen, en koos er
een aantal dat de status bedreigd of
zelfs kritiek draagt. Na de grupstal
en de tegeltjes besloot ze dat ze hen
wilde vastleggen in een passend decor: de omgeving waarin ze thuishoren met daarin een typerende boerderij. Ze dook in naslagwerken, nam
contact op met allerlei rasverenigingen en bezocht bijvoorbeeld de
hengstenkeuring van het Groninger
paard.
,,Yn de jierren tachtich is Baldewijn fan ’e slacht rêden. Om it ras te
bewarjen, moat der in oar ras by ynfokt wurde. Sy binne der no mei oan
’e gong om wer in krachtich hynder
werom te krijen mei foar folle spieren.’’ Ruin Gruno staat in een veld
met bloeiend vlas, zoals dat vroeger
veel op kleigrond werd verbouwd.
,,Foar it flaaks wie ik betiid op paad.
Mar ik koe it fjild net fine... De blomkes wienen moarns noch net iepen,
sa die bliken.’’
Op de achtergrond
een typisch Groninger kop-halsromp-driekapboerderij.
Toen ze eenmaal op gang kwam,
stelde Roos zichzelf nog een eis. Ze
wilde in haar serie ook de verschillende, passende seizoenen aan bod
laten komen. Gruno staat in vlas dat
bloeit rond juni, het blauwgrasland
op de foto met de zwarte bij is rond
dezelfde tijd in volle pracht. Haan
Karel is een Kraaikop, die vooral
voorkwam in Brabant en Gelderland. Hier koos de fotograaf voor de
bloeiende fruitbomen van de Betuwe. ,,Ik woe beslist fan dy âlde stammen... en de blommen binnen einliks mar ien dei echt moai.’’
Al met al een heel geregel. Zo tufte
ze helemaal voor niets naar Brabant
voor een boerderij, omdat de eigenaar zijn woning niet op de foto wilde. Hij meende dat Roos alleen de
bomen voor het pand nodig had.
Om precies het uitzwermen van de
zwarte bij te kunnen vastleggen,
verbleef ze enkele dagen op Texel.
En bij aankomst in Zeeland voor
melkschaap Lotje bleek dat het
Zeeuwse en Friese ras zo weinig verschillen hadden, dat tegenwoordig
wordt gesproken van het Zeeuws-Friese melkschaap. De sneeuw viel
overigens pas later...
Met Brabant kwam het goed, de
kortgevelboerderij Vagevuur in Aarle-Rixtel is beland op het portret van
de Nederlandse landgeit Pier. Op deze foto ook perenbomen waaruit het
blad al is gevallen, maar waaraan de
vruchten gouden balletjes lijken.
Dan zijn er nog Olivia de Bonte
Bentheimer, die lekker naar eikels
mag wroeten op het erf van een
Twents loshoes. En Sjors het oranjegezinde Thrianta-konijn, tegen de
met stro versierde gevel van een
Drentse boerderij. ‘Als boeren geen
geld meer hadden voor planken (...)
dan gebruikten ze stro. De gekruiste
strobindingen waren ook nog eens
fraai, eenvoudig aan te brengen en
zorgden voor goede ventilatie’, zo
beschrijft Roos, die bij elke foto een
korte toelichting schreef.
Roos heeft alle door haar geportretteerde dieren samengebracht in
het groepsportret Hommage. Daarmee brengt ze niet alleen een ode
aan deze bijzondere rassen, maar
ook aan de zeventiende-eeuwse
schilder Roelant Savery. In een gestileerd bos staan bovendien twee extra gasten: het nog zeldzamer Hulstlander konijn Joris en de Saarlooswolfshond. Met de kop in de nek
huilt hij als leider van de roedel, de
laatste in zijn soort.
Leeuwarden - Galerie De Roos van Tudor: Eewal 47-49, do en vr 13-17 u, za 11-17 u, 5 feb t/m 27 maart 2022, www.roosphotography.nl, www.roosvantudor.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten